Sempre oira que este Camiño de Santiago é o máis difícil pero tamén o máis fermoso. Fixen o Camiño Francés dende Vega de Valcarcel (León) hai moitos anos e agora comenzamos este. Eu fago o Camiño de Santiago non por devoción nin promesas, nin nada que teña que ver coa relixión. Fágoo polas paisaxes, por coñecer outros lugares...enfín polos mesmos motivos que fago calquera outra ruta de sendeirismo.
O meu propósito primeiro era dividir en dúas cada etapa (ir despacio, desfrutando de cada recuncho...) pero hoxe animámonos e sentimos que podíamos camiñar aínda máis, que nos quedaban forzas suficientes para rematar esta 1ª etapa e aínda que pola tarde nos choveu ás veces, chegamos dende Oviedo a Grado/Grau.
Características da etapa:
Lonxitude: 26 km.
Dificultade: media-baixa
Ruta lineal moi ben sinalizada.
A ruta en WIKILOC
Descripción:
O Camiño Primitivo de Santiago é chamado asi porque foi a 1ª ruta de peregrinación a Santiago enlazando Oviedo coa cidade galega. O rei Alfonso II O Casto foi quen no S. IX viaxou a Compostela para certificar que os restos atopados foran os do apóstolo.
A devoción do rei pola causa xacobea foi decisiva para cimentar o novo culto. Alfonso II mandaría construir en Compostela, a primeira igrexa. Además, concedeu diversas donacións e promoveu o establecemento da primeira comunidade monástica, o mosteiro de Antealtares en Santiago
No 2015, este Camiño Primitivo foi recoñecido pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade.
A ruta parte dende a catedral de Oviedo e de aí saimos Anxel, Fe, Luisa, Andrea, Toni, J. Antonio e eu nun caluroso 11 de xuño.
El que va a Santiago
y no visita al Salvador
visita al criado
y deja al Señor
 |
| Falta Toni, que sacaba a foto |
Estatua de Alfonso II O Casto, que iniciou aló polo S. IX este Camiño.
 |
| Estatua de Alfonso II O Casto, ao pé da catedral |
A Basílica Catedral de S. Salvador de Oviedo é de estilo gótico aínda que como a súa construcción durou tres séculos ten tamén outros estilos. Empezou a edificarse no S. XIII sobre os restos dun conxunto catedralicio do S. IX e algúns restos de edificios desta época aínda se conservan como por exemplo a Cámara Santa. (Capela que se conservou da anterior catedral, é Patrimonio da Humanidade e garda xoias moi prezadas, como as cruces da Victoria e dos Anxos e reliquias moi importantes como o Santo Sudario, según din).
 |
Catedral de Oviedo
Por Oviedo pasa tamén o Camiño Norte (hai outra opción que vai a Avilés sen pasar por Oviedo) que é a ruta xacobea máis longa en España. Empeza en Irún. Na catedral de Oviedo, conflúen o Primitivo e do Norte, este vai de frente cara á Avilés; nós torcemos á esquerda, cara a Grado. Sinalización Cruzamos a fermosa cidade de Oviedo. Cruzando na cidade de Oviedo
Estase celebrando unha carreira de 10 km. polo autismo. Carreira polo autismo
Anxel aproveitou para mirar de cerca unha das moitas esculturas que hai polas rúas de Oviedo, neste caso a de Tino Casal. Anxel con Tino Casal
Pasamos ao pé Basílica menor de S. Juan el Real de estilo ecléctico moi ornamentado. Foi edificado no pasado S. XX para sustituir a outra igrexa románica que estaba cerca da catedral. Nesta igrexa foi onde casaron Franco e a súa muller Carmen Polo que era de Oviedo. Polo seu impoñente aspecto é chamada popularmente a "Catedral do Ensanche" Basílica Menor de S. Juan el Real
Poidemos entrar e vimos un fermoso templo no que destacan as columnas, as vidreiras modernistas, os frescos da cúpula...etc |
 |
| Interior da basílica de S. Juan El Real |
A ámbolos lados do patio central hai un columbario con 1000 nichos. A apariencia exterior é moi parecida á dun cemiterio, o único que cambia é o contido dos nichos, aquí dentro o que hai son as cinzas dos mortos.
 |
| Columbario no interior da basílica |
Seguimos atravesando a cidade fixándonos ben nas cunchas ou vieiras que atopamos no chan. A dirección que debemos seguir é a que apunta onde a cuncha se cerra.
 |
| Vieira ou cuncha que nos indica o Camiño a seguir. |
Ao pasar pola Escola de Minas vemos que expón no seu exterior unha peza centenaria da central hidráulica de La Malva
É un rodete procedente da central hidráulica de La Malva, que foi restaurado e doado por EDP, propietaria da instalación. Un rodete ou turbina é a máquina motriz dunha central hidroeléctrica.
 |
| Rodete da central eléctrica La Malva |
Estamos xa moi cerca da saída da cidade. Fomos por La Losa, un enorme paseo peonil adornado con fontes e esculturas. Nótase que é a parte nova da cidade.
 |
| La Losa |
Non pasamos pola Estación pero teño esta foto doutra viaxe a Oviedo e non quero deixar de falar dela:
A Estación de Oviedo tamén chamada Estación do Norte foi inaugurada no S. XIX e é a actual estación de RENFE, FEVE e Cercanías.
Esta estación foi testemuña de feroces combates durante a Guerra Civil, rematada esta foi reconstruida no 1946 e a fachada mantén o deseño de entón.
 |
| Estación de Oviedo |
Aínda que o edificio principal para viaxeiros non sufreu grandes cambios, a zona de plataformas e a das vías foi tapada cunha gran lousa sobre 220 pilares cunha lonxitude de 700m. Este espazo é chamado La Losa.
Outro aspecto de La Losa:
Estamos no barrio de La Florida onde vemos unha rotonda elevada e unha ponte sobre a línea de FEVE e sobre unha rúa que une os barrios de La Florida e Argañosa. É unha obra de inxeñería avanzada que permite suspender a rotonda elevada dun mástil ao que queda suxeita por uns tirantes.
Xa albiscamos prados e montes que anuncian un entorno máis rural. Unha pequena estatua de Santiago peregrino deséxanos Bo Camiño!
Nunha rotonda vemos esta fermosa e grande estatua chamada "La Maternidad en La Florida". Representa a unha muller amamantando ao seu fillo e é unha das máis de 100 esculturas que hai na cidade de Oviedo onde as obras escultóricas xeralmente dedicadas a personaxes ilustres adornan o espazo urbano.
Para ver moita máis información de Oviedo, dos seus monumentos, esculturas, prazas....podedes pinchar no seguinte
ENLACE. (É unha entrada deste blog froito dunha viaxe realizada a esta cidade non hai moito)
 |
| Maternidade en La Florida |
Deixamos definitivamente a cidade saíndo ao pé do Parque Camiño de Santiago. |
| Parque Camiño de Santiago |
Iniciamos a nosa 1ª etapa nun día caloroso e solleiro.
Xa Oviedo vai quedando atrás: |
| Oviedo |
Pasamos por S. Lázaro de Paniceres que pertence aínda da parroquia de Oviedo. Aquí houbo no pasado un hospital para enfermos de lepra, de aí o nome da vila xa que este santo era o patrón dos leprosos.
 |
| S. Lázaro de Paniceres |
Situado a 240m. de altitude, dende S. Lázaro de Paniceres, temos boas vistas:
Non importan os cruces, seguimos un bo track e ademais o Camiño está perfectamente sinalizado:
Chegamos a Lampaxuga onde temos a capela do Carme e onde se pode selar a credencial deste Camiño. Nós como non a levamos, non temos que preocuparnos deso.
Frente á capela, na parte de abaixo, vemos un lavadoiro do ano 1954 que foi restaurado. Ten un so cano e un bebedoiro para o gando.
A Capela do Carme sitúase no alto da vila de Lampaxuga á que pertence.
Lampaxuga pertence á parroquia de Loriana. É un lugar eminentemente rural con poucos veciños. Ao fondo, a Serra do Aramo.
Agora temos unha baixada con bastante desnivel. Non importa, son as subidas as que non nos gustan.
Estamos en Loriana e vemos o lavadoiro tradicional "La Pipera". Estivo abandonado moitos anos ata que en 2003 foi recuperado dentro do percorrido do Camiño Primitivo, engadindo neste lugar dúas mesas con bancos para quen queira facer un alto e descansar.
 |
| La Pipera |
A igrexa de Loriana está moi abandonada. No ano 2016 caeu o tellado e no 2021 aínda non estaba arranxado. Non sabemos se o está agora pero pareceunos abandonada e por fóra as herbas e a maleza rodean o edificio que está datado no S. XII:
Igrexa de Loriana
Seguimos baixando e atravesando hortas que parecen moi fértiles.
É unha fermosa baixada a que nos vai achegar ao lugar onde hoxe imos comer.
Enlazamos coa estrada AS-371. Estamos no lugar de A Bolguina que pertence á parroquia de Loriana. Xusta na 1ª casa á dereita (vense un pouco as árbores) está o Restaurante-bar Valdés onde temos a mesa reservada para 7 persoas.
Dicir que comemos moi ben, comida abundante e ben cociñada.
 |
| La Bolguina |
Cando saimos de comer, chovía algo.
A Ponte Gallegos que unía a parroquia de Las Regueras con Oviedo, foi paso obrigado de peregrinos durante séculos. É da época medieval aínda que hai quen lle atribúe unha orixe romana. Salva o río Nora, afluente do Nalón.
Foi destruído en varias ocasións como na Guerra Civil e despois reconstruído. Ao inicio da ponte hai unha escultura do escultor ovetense J. Luis Fernández.
Esta ponte separa o concello de Oviedo do concello Las Regueras. Actualmente é só peonil.
 |
| Ponte Gallegos |
Atopamos outro lavadoiro (destes tamén abundan, e moito, en Galicia) Hai un letreiro que di "Las Regueras, origen de la castaña valduna". Valduno é unha parroquia de Las Regueras de onde toma o nome a castaña. Esta variedade cultívase en todo o concello.
Pasamos por Gallegos, lugar da parroquia de Valsera dentro do concello de Las Regueras. Unha localidade na que vemos hortas e as típicas paneiras asturianas. Hai que ir con coidado, o arcén é moi estreito.
 |
| Gallegos |
Abandonamos a estrada por este fermoso carreiro.
Empezamos unha subida (a máis importante do traxecto) con bastante desnivel ás veces, durante aprox 3 km. Nun claro durante a subida, temos estas vistas:
Estamos en Escamplero, lugar da parroquia de Valsera, no concello Las Regueras. Un pouco máis arriba está o Alto do Escamplero ata onde en principio contábamos chegar hoxe camiñando, pero sentímonos con ánimo e boa forma física para chegar ata Grado e rematar a etapa. E eso que estaba chovendo por veces!!
 |
| Escamplero |
A igrexa de Escamplero que vemos agora foi construida no S. XX nesta nova ubicación dende que un incendio arrasara coa anterior.
 |
| Igrexa de Escamplero |
En Escamplero hai tamén un albergue de peregrinos e no pasado houbo tamén un hospital. |
| Escamplero |
A capela de Fátima en Valsera, outra parroquia de Las Regueras, foi construida nos anos 50 sobre outra románica do S. XII destruída nun incendio en 1930. Esta nunca foi reconstruída e trouxo consigo que Valsera perdese a súa categoría de cabeceira municipal en favor de Escamplero onde se construeu a nova igrexa que xa vimos.
Os parroquianos de Valsera non tomaron ben esta decisión e afrontaron a título particular a construcción da pequena capela que vemos agora baixo a advocación da virxe de Fátima.
 |
| Capela de Fátima en Valsera |
Atravesamos a pequena aldea de Valsera:
Pasamos entre os prados. NOTA: as fotos son moi regulares xa que o día púxose oscuro e con chuvia miúda.
Estamos na parroquia de Valduno e aparecen castiñeiros. Serán os que producen esa castaña chamada "valduna"? Aquí, o sinal indica que hai un muíño e achegámonos.
É o Muiño de Picarín, totalmente restaurado:
 |
| Muíño de Picarín |
Nun lugar precioso, atravesamos o río Andallón, outro afluente do Nalón.
Pasamos por Premoño, da parroquia de Valduno, concejo de Las Regueras. |
| Premoño |
No S. XV houbo tamén un hospital de peregrinos e parece que esta capela de Santa Ana estaba ligada a el.
 |
| Capela de Santa Ana, en Premoño |
As paneiras asturianas son unha evolución dos hórreos ou cabozos onde a planta aumenta de tamaño e faise rectangular. Desenroláronse sobre todo no S. XVII. Ten máis pegollos ou pilares que o hórreo e distínguese deste sobre todo polo tellado: os hórreos teñen tellado a 4 augas que se unen no punto superior e as paneiras teñen tellado con cabalete.
Distínguense tamén porque as paneiras acostuman a ter corredor e estar máis decoradas.
O que vemos na foto parece un hórreo, semella ser cadrado e ter 4 pés.
Carreiros ancestrais con muros de pedra seca:
Por aquí, ao estar mollado o chan con estas pedras, esvaraba bastante:
O cruce que vemos indica un desvío de 300m. ata as Termas de Valduno. Como non deixaba de chover pasamos de largo, aínda que era unha visita que tiña pensado realizar. Por riba, non é necesario dar a volta xa que outro pequeno traxecto lévanos ao Camiño outra vez.
As Termas romanas de Valduno son uns baños romanos que apareceron xunto á igrexa de Valduno como consecuencia dunhas excavacións feitas aí a principios do S. XXI que descubriron un conxunto termal datado do S. I.
 |
| Desvío ás Termas de Valduno. |
Deseguida aparece diante nosa o río Nalón. Este río sempre foi fonte de riqueza e un atractivo para asentamento da poboación. Despois de percorrer 158km. desemboca formando a Ría de Pravia.
Agora vemos unhas casas que forman o lugar de Paladín da parroquia de Valduno, concello Las Regueras. Aínda non ten 20 habitantes repartidos en 9 vivendas.
Atravesamos a ponte sobre o río Soto que vai desembocar ao Nalón.
Estaba chovendo e non era momento de fotos pero aínda así podemos aprezar o coidado e fermoso que está este lugar.
Continuamos uns metros ás beiras do río Soto.
Despois cambiamos de río, agora camiñamos as beiras do Nalón. Seguimos no concello de Las Regueras e entendemos a razón deste nome: pasamos xa tres ríos, vimos fontes, regos...
Seguimos por un fermoso sendeiro, o río vai á nosa esquerda.
Cruzamos unha pontella algo deteriorada sobre un rego: a pasarela das Xanas. As xanas son en Asturias as fadas que viven nos ríos, fontes, montañas...
Desembocamos na estrada AS-372 que non ten arcén e soporta bastante tráfico. Hai que extremar as precaucións!!
Durante uns metros estamos no concello de Candamo.
Cruzamos a Ponte de Peñaflor sobre o Nalón. A ponte actual é da I Media e sustitúe a outra anterior de madeira que levou unha riada; estaba situada noutro lugar. Frente a nós vemos a Peña del Aire onde houbo unha explotación mineira de caolín. Deixamos a AS- 372 para despois da ponte, incorporarnos á N-634 que vai a Grado.
Na seguinte foto vemos o desfiladeiro co río Nalón e as vías do tren entrando en Peñaflor.
A Ponte de Peñaflor ten un alto valor histórico xa que por unha parte é a vía de entrada do Camiño Primitivo no concello de Grado e por outra foi o lugar onde se libraron impottantes batallas durante a Guerra de Independencia e a Guerra Civil. A ponte contaba inicialmente con 5 arcos dos que se manteñen 3 xa que un transformouse polas obras do ferrocarril e outro foi tapado cunha estrada.
 |
| Ponte de Peñaflor |
A igrexa parrpquial de S. Juan de Peñaflor é de estilo románico rural e foi reformada en varias ocasións nos S. XVIII e XIX. Conserva o arco da entrada da súa primitiva orixe. Está situada ao pé da estrada N-634 que deixamos para meternos polo medio da vila por onde marca o Camiño Primitivo.
 |
| Igrexa de S. Juan de Peñaflor |
Entrando en Peñaflor, ao pé da igrexa anterior, vemos dúas paneiras e un cabozo.
 |
| Dúas paneiras e un cabozo |
Peñaflor, que pertence ao concello de Grado/Grau, é unha vila alargada situada nun extremo dun impoñente desfiladeiro. Chamou a nosa atención que practicamente tódalas casas teñen balcóns ou corredores.
 |
| Peñaflor |
Deixamos Peñaflor para introducirnos nunha veiga que cruza o Río Nalón onde vimos grandes plantacións de escanda, un cereal autóctono de Asturias cultivado dende a prehistoria.
Tras un declive continuado deste cultivo dende o S. XVI, os novos tempos e as novas pautas de mercado, decantadas pola producción ecolóxica e a calidade alimenticia, colocan á escanda asturiana ante un novo renacemento e unha paulatina extensión de terras para o su cultivo.
A escanda asturiana ten un 50 por ciento máis de proteínas que o trigo común, un alto valor nutricional que se concreta en numerosas características saudables.
O cultivo da escanda merece unha especial mención nos concellos de Grado, Pravia, Belmonte, Somiedo, Proaza, Yernes e Tameza e zonas limítrofes, ao igual que algunhas parroquias de Salas e Tineo, onde conservan este cereal tradicional e de verdadeiro interese etnolóxico.
 |
| Cultivo de escanda |
A nosa entrada na vila de Grado prodúcese pola zona onde está o Museo Etnográfico que ten 3 sedes na vila, nós pasamos pola que está na Cardosa que se puxo en marcha en 1995 e ten dúas coleccións: a de Cultura Tradicional e a da Guerra Civil.
 |
| Museo etnográfico |
Vemos xa a estación de trenes de Grado que vai ser o noso fin de esta etapa. |
| Estación de Grado |
Aquí quedamos. Deixamos percorrer a vila de Grado para a seguinte etapa. |
| Estación de Grado |
Páxinas web consultadas:
https://www.senditur.com/es/poblacion/penaflor-2/
https://www.dendecaguelu.com/
https://es.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADo_Nal%C3%B3n
