SANTO ESTEVO DO ERMO E MIRADOIRO DE PENABOR. CIRCULAR (BARREIROS)

Imaxe dende o Miradoiro de Penabor

Hoxe imos ao concello veciño de Barreiros que está apostando forte por poñer en valor os seus recursos naturais e etnográficos. O outro día fixemos a Ruta da Lagoa de Pallares que podedes ver AQUÍ e hoxe faremos unha ruta circular que seguro que a non tardar moito, han sinalizar e acondicionar mellor.

Levo ido a Santo Estevo do Ermo en varias ocasións pero sempre fun e voltei polo mesmo camiño como se fai habitualmente. O enclave desta capela e da fervenza próxima xa por sí merecen a visita, pero aos que nos gusta camiñar facendo sendeirismo ao mellor se nos queda algo curta esta ruta, polo que decidín explorar se se podía facer circular e descubrín que si que se pode, subindo ademais ao miradoiro cercano de Penabor que ten unha vistas espectaculares sobre a costa mariñá.

Seguindo un track da aplicación Wikiloc, realicei esta ruta circular que tan só engade dous km. e pico máis que como se fai habitualmente.

Características da ruta:

Lonxitude: 6,4 km.

Dificultade: moderada pola baixada dende o miradoiro de Penabor, é moi curtiña pero con moito desnivel, con risco de caer. Hai que levar calzado axeitado (de bo agarre) e baixar con precaución.

Ruta circular sen sinalización. Necesario un track. O meu en WIKILOC

Descripción da ruta:

Podemos aparcar o coche sen problema onde está o indicador de inicio de ruta aínda que tamén é posible baixar nel ata a capela mesma, pero bueno se a intención é facer esta ruta que eu fixen,  recomendo deixalo por onde está este sinal.

 Empezamos a baixar por unha pista forestal ancha:

Aínda que predominan os eucaliptos, podemos ver tamén entre eles algunha árbore autóctona como castiñeiros e carballos.

Pasamos ao pé da Fonte do Pan Branco, moi preto xa da capela.

Fonte do Pan Branco

 Deseguida divisamos, no medio dunha frondosa vexetación, a Capela de Santo Estevo do Ermo ou Capela de Augas Santas. O nome de Santo Estevo vén polo santo ao que sededica a capela e "do Ermo" porque, efectivamente,  neste caso ermo ten o significado de lugar illado, solitario, sen habitar. E o nome de Capela de Augas Santas, como é coñecida maioritariamente na zona,  débese ás fontes de augas curativas que hai.                          

Na foto seguinte vemos dous camiños: o da dereita poo que acabamos de baixar e o da esquerda todo rodeado de frondosa e autóctona vexetación ao lado do Rego de Santo Estevo  que sempre me preguntei a onde vai. Teño que voltar un día explorar...

A Capela de Santo Estevo ou de Augas Santas é a máis antiga do concello de Barreiros. Xa no S. IX se ten constancia nos escritos dunha primitiva capela que estaría situada algo máis arriba da actual. Nesa capela exercíanse funcións parroquiais e mesmo había un cemiterio. Non estaría aínda creada a parroquia de S. Cosme e esta capela sería o centro relixioso de pequenas comunidades humanas asentadas na zona.

No S. XVIII, a capela esta en estado ruinoso e houbo que derribala, así desapareceu tamén o cemiterio. O novo templo construído no S XVIII foi modificado en 1992

Capela de Santo Estevo do Ermo ou de Augas Santas

 

A carón da capela hai unha pequena área recreativa:

No entorno desta capela celébrase cada ano uha popular romería á que acuden xentes de toda a Mariña.

A partires da área recreativa temos dous sendeiros para elexir por onde ir. Os dous van dar case ao mesmo sitio. Eu elexín ir primeiro polo de arriba.

A paisaxe non pode ser máis fermosa.

Vemos a Fonte de Augas Santas que é a que tamén dá nome a capela. É unha fonte de augas ferruxinosas que din que cura diversas enfermidades.

Fonte de Augas Santas

 Baixamos agora unhas escaleiras. Imos cara á cascada e atopamos o camiño que vén pola parte de abixo.

 

Podemos achegarnos ata un punto dende o que vemos caer a auga, no medio da cascada aprox.

 

Chaman tamén a atención as grandes rochas que xunto á xenerosa vexetación forman unha paisaxe moi bucólica.

A cascada cae dunha altura aprox. de 15m e forma unha pequena poza na base.

Cruzo agora esta pontiña para dar a volta e pasear ao pé do Rego de San Estevo.

Paseo realmente relaxante e ademais moi tranquilo sen ir apartándose de ninguén xa que non había naide.

Chegndo de novo á capela, hai esta fermosa ponte. Bueno, o realmente fermoso é o lugar:

Escaleiras que dan acceso á área recreativa:

 

Volvemos outra vez por detrás da capela pero agora polo sendeiro de abaixo(non me quedou nada por camiñar) e seguimos cara arriba ata chegar á Ferradura. Este lugar(un pequeno miradoiro) leva este nome porque hai na rocha unhas marcas que semellan as ferraduras dun cabalo. A lenda di que efectivamente son as pegadas do cabalo de Santiago cando fuxía dos mouros.

A Ferradura

 Imos agora baixar á Fonte de Santa Rosa e deberemos facelo con moito coidado, sobre todo cando está mollado como hoxe pasaba, xa que é moi esvaradío.

Baixada á fonte de Santa Rosa

 

Temos que cruzar outra pequena ponte sobre o rego:

 

A Fonte de Santa Rosa non está canalizada, senó que brota dunhas pedras no chan. Din que a súa auga é moi boa para as afeccións da pel. A xente molla un pano nesa auga e refrega con el a zona da pel enferma. Era costume deixar colgados os panos nas árbores o que daba a sensación de "cochambre" e afeaba a fermosa zona. Onte non había nin un só pano. Puxeron un cartel que di "Por favor non atar plásticos nin papel", parece que está a surtir efecto.

Fonte de Santa Rosa

Xusto onde está esta fonde temos que seguir un sendeiro ben marcado durante uns metros:

Ata desembocar nunha pista ou camiño de monte:

O camiño está perfectamente transitable como se pode ver:

Chegamos agora a un monte no que se está levando a cabo pola Xunta de Galicia un tratamento selvícola. Este tratamento consiste nun proceso mediante o que  unha masa arbórea é coidada e sustituída por outras árbores. Neste caso deixaron os piñeiros e plantaron árbores autóctonas.

 Árbores plantadas hai pouco tempo:

E xa chegamos á estrada vella paralela á  nova LU-P 6103

 

Cruzamos a LU-P 6103 e pillamos á esquerda cara ao miradoiro de Penabor

Pasamos por diante do Punto Limpo xirando á dereita:

 

Subimos por unha ancha pista de grava:

 

A medida que subimos, amplíase a visión da  paisaxe:

 

Dende o Miradoiro de Penabor a 336 m de altitude, temos unhas inmellorables vistas de Foz, Barreiros, Fazouro e incluso Burela mirando de frente.

 Os altos eucaliptos non nos deixan ver a costa cara á Ribadeo.

Mirando á esquerda vemos a A-8 e as montañas lonxanas: Cornería, alto de Carrás, a Frouxeira.... Por esa trocha que vemos na foto temos que baixar.

Aspecto do Miradoiro de Penabor

 Empezamos a baixar con coidado xa que o carreiro é moi empinado:

 

Volvendo a vista atrás, vemos o miradoiro aló enriba.

O carreiro segue en baixada pero deseguida remata. A distancia é curta.

 

Remata o carreiro de baixada enlazando cun camiño máis ancho e xa en cha.

O camiño desemboca outra vez na estrada LU-P 6103, nun punto algo máis abaixo que onde antes cruzamos. Collemos á dereita e despois de ir 800 m por esa estrada, chegamos ao punto de partida.

RUTA DA LAGOA DE PALLARES OU LAGOA DOS PATOS. (BARREIROS)

O concello de Barreiros sinalizou esta ruta  Lagoa de Pallares ou Lagoa dos Patos e aínda que eu xa coñecía o tramo ata lagoa, xa que coincide co Camiño Natural do Cantábrico, quixen facer a parte que me faltaba e que ten elementos etnográficos que son dignos de admirar. 

Características: 

Lonxitude: 6 km.

Dificultade: fácil. Nalgunha páxina do concello lin que a califican como moderada e non entendo as razóns xa que esta ruta ten un firme de chan moi bon, non presenta apenas desniveis e non pasa por lugares que entrañen ningún perigo.

Ruta circular moi ben sinalizada.

Deixo o meu TRACK

Descripción:

A ruta sae e volve ao Campo de Fútbol de Cascabeiro. Estamos no lugar de Áspera que pertence á parroquia de S. Cosme de Barreiros.  No inicio temos un panel grande co mapa e as características da ruta.

Xiramos á esquerda onde vemos un cruceiro.

Cruceiro entre Áspera e Viladaíde

Empezamos a camiñar por asfalto por unha estrada local e deseguida enlazamos co percorrido do Camiño Natural do Cantábrico que chega a nós nun cruce pola dereita.

Xa imos no tramo coincidente co C. Natural do Cantábrico

Baixando por esta estrada veremos deseguida un pequeno camiño á dereita que nos leva á mesma beira da Ría. Hoxe a marea estaba baixa e a auga quedaba moi lonxe. Vale moito a pena achegarse aquí. Supón apartarse da ruta uns 20m. e sentarse nun rústico banco de madeira que hai aí é todo un relax. Estamos no lugar de Xestelo.

Vistas da vila e da Ría de Foz dende Xestelo

Voltamos á estrada pola que non pasa ninguén. A cor verde rodéanos.

Despois dunha curta subida, volvemos ver Foz e a Ría:

                                                             Vistas de Foz e a súa ría

Chegamos a este cruce onde vemos os sinais das rutas coincidentes:

Estamos en A Barcela e dende aquí as vistas son inmellorables sobre Foz coa súa ría.

Abandonamos o asfalto para adentrarnos nun monte no que aínda que a maioría de árbores son eucaliptos tamén vimos algún carballo:

Deseguida cruzamos este monte e chegamos á Lagoa de Pallares tamén coñecida como Lagoa dos Patos (Eu xa a visitei ben veces e patos, a verdade, nunca vin) pero a visita merece igual a pena pois a lagoa é moi fermosa:

Lagoa de Pallares

Deixamos á esquerda esta ponte do tren por debaixo da que viremos despois.

 

Bordeamos unha parte da Lagoa que nace a partires dunha antiga canteira naturalizada e reconvertida nun espazo natural.

Seguimos camiño e nun claro, vemos outra vez a ría e ao lonxe a costa de Foz e a de Barreiros.

O noso percorrido continua entre eucaliptos. Á nosa dereita, podemos intuir a ría entre as árbores.

 

Vemos este inmenso caserío rodeado de cipreses.

 

E agora chegamos ao asfalto de novo, neste tramo, todo son acacias.

 

Neste cruce separámonos do Camiño Natural do Cantábrico xa que nós colleremos á esquerda:

E deseguida aparecemos outra vez na Lagoa de Pallares. Na foto seguinte vemos á esquerda o camiño polo que chegamos e agora imos polo asfaltado da dereita:

 Chegamos ao lugar de Vilar:

Paceunos un sitio precioso, con moitas árbores e fermosos xardíns moi coidados.

Fermoso xardín

Ata vimos a Pinocho

Ata os hórreos lucían así de chulos. Nesta ruta aprendín a diferenciar os de estilo Mondoñedo e os de estilo Ribadeo.

Muíño estilo Mondoñedo pero con bodega debaixo

 

 Tanto o de arriba como o de abaixo son de estilo Mondoñedo. Os hórreos deste estilo teñen mestura de madeira e pedra e están elevados sobre altas cepas e a cuberta é ás 4 augas de pizarra.

Hórreo estilo Mondoñedo

Case pegado ao anterior, vemos outro hórreo pero agora, de estilo Ribadeo. Están todos construidos en pedra e recebados. Non se levantan sobre cepas, senón sobre celeiros que poden ser dun ou dous pisos. Este estilo de hórreo leva aberturas laterais en vertical. A cuberta é tamén a 4 augas de pizarra con turulecos de pedra para suxeitar a pizarra.

Hórreo estilo Ribadeo

 

Noutra casa vimos esta fermosura de xardín!

Canto me gustou este barrio! Aquí vemos outro hórreo estilo Mondoñedo frente a unha casa indiana.

"Casa Arturo" é unha casa indiana que atopamos neste barrio de Vilar.

Casa indiana

Detalle do gurugú ou miradoiro desta casa indiana:

Pasamos tamén pola igrexa de S. Cosme de Vilar. Esta era a antiga igrexa desta parroquia de S. Cosme de Barreiros. Como está situada no lugar de Vilar por eso se chama así. Foi construida nos S. XVII e XVIII. Na actualidade, a igrexa parroquial está situada no núcleo urbano do concello.

Antiga igrexa parroquial de S. Cosme

Uns metros antes da igrexa, a ruta lévanos ao antigo lavadoiro de Áspera e Vilar:

 

Este lavadoiro foi construido en 1911 e aproveita a auga do Rego de Esteiro:

 

A igrexa de S. Cosme de Vilar segue a funcionar como co-parroquial e ten enfrente o cemiterio.

Igrexa de S. Cosme de Vilar

Estamos xa en Áspera e chama a nosa atención esta enorme casona: é outra casa de indianos coñecida precisamente como "Casa Grande".

Esta casa indiana foi promovida por Ignacio López e data de 1907.

Vimos por esta zona de Barreiros árbores moi diversas. Ata vimos unha oliveira.

Xa chegando ao final do percorrido, vemos este pombal no Cascabeiro. Os pombais eran un privilexio de pazos e grandes casas labregas. Os buratos era por onde as pombas entraban e saían e dentro tiñan os niños. Non teño foto pero ao pé da igrexa de S. Cosme vimos outro pombal.

 

E aquí, onde empezamos remata a ruta. Marchamos moi satisfeitos do que vimos e do aprendido xa que non hai ruta de sendeirismo na que non se aprenda algo.