O XISTRAL. RUTA CIRCULAR DENDE A CAPELA DE SANTA FILOMENA. (O CADRAMÓN_VALADOURO)

 Encantoume esta ruta feita hoxe na Serra do Xistral!! A Serra que temos tan cerca da Mariña e que ten uns paisaxes espectaculares. Planifiquei unha ruta que me parece que quedou preciosa.

A Serra do Xistral é dura e inhóspita aínda que pola suaves lombas que ten non o parece. A néboa e o vento poden aparecer en calquera momento e hai que ir sempre sabendo a onde se vai e en que condicións.

A altura máxima desta serra atópase no Pico do Cadramón (Valadouro) con 1046m. de altitude.

Abarca os seguintes concellos: Abadín,  Alfoz, As Pontes, Mondoñedo, Muras, Ourol, Valadouro, Vilalba, Xermade , Xove, Viveiro e Cervo.

De todos estes concello escollín Valadouro para facer unha ruta circular dende a Capela de Santa Filomena no Cadramón.

Características da ruta:

- Lonxitude: 8,7 km.

- Dificultade: fácil

- Ruta circular sen sinalizar. Eu planifiquei este track en WIKILOC

Descripción:

O inicio e fin desta ruta está na Capela de Santa Filomena no Cadramón. É unha das capelas máis antigas da comarca, unha mostra do románico rural en Galicia. A súa orixe remóntase aos S. IX e X. Ata o S. XIX cumpreu a función de igrexa parroquial do Cadramón. O que hoxe é capela, antigamente era a absida e da nave central só quedan os restos do muros.

Hoxe estaban sen rozar os arredores da capela.

Capela de Santa Filomena

Nun lateral da capela vemos 7 canzorros, típicos do románico, algúns deles representando escenas sexuais, algo frecuente na época.

Canzorros

Estou no Cadramón, parroquia do concello de Valadouro. No ano 2000 tiña en total 229 habitantes. No 2021 tiña 118 e acualmente en 2024 seguro que xa ten algún menos. coma moitas aldeas de interior vai quedando baleira. A parroquia está toda ela na Serra do Xistral.

Baixo por estrada uns 500 m.

A Serra do Xistral é moi pródigo en auga e aquí nacen varios ríos da Mariña. Ata en pleno verán, os pequenos regos baixan con abundante auga.

Despois de cruzar a ponte sobre o Rego da Furna, pillo un camiño á dereita.

Cruzo un Paso Canadiense (atoparei varios) xa que é zona de gando solto polos montes.

Empezo unha subida moi suave e levadeira.

A tarde está oscura e a medida que ascendo parece que incluso vai chuviscar.

Mirando á dereita vexo a Fraga da Furna e adiviño perfectamente por onde baixa o Rego do mesmo nome.

Deseguida cruzo outro rego, este é o do Cadramón que se vai xuntar co da Furna algo máis abaixo.

Rego do Cadramón

Nos picos, a néboa ameaza. Aínda que baixe, vou segura por este camiño. Nada hai peor cando baixa a néboa (e faino con frecuencia e de súpeto) que andar por roteiros sen marcar, xa que non verás por onde tes que ir, non verás ao lonxe que é a referencia cando vas por sendas non definidas.

Montañas do Xistral

Nun momento dado vexo o camiño que andiven.

Agora atopo un peche para o gando que se abre facilmente e volvo pechar. SEMPRE, SEMPRE que se abran hai que deixar pechado. Este terreo pertence ao gando que pasta polos montes, principalmente vacas e cabalos. Sempre debemos ser respectuosos con estes peches e por suposto cos animais.

O Xistral impresiona: é inhóspito, bravo...case dá medo...pero hipnotiza a súa grandiosidade e súa virxe fermosura.

No máis alto aparecen as brañas e van aparecer tamén os primeiros animais que vou ver.

A néboa non se move dos picos de momento pero chuvisca miúdo.

A ruta non pode gustarme máis pero teño que repetila cun día de dol. Ten que ser espectacular coas vistas que hai.

Dá gusto ver estes animais pastando en liberdade. Mírante sempre con curiosidade e incluso deixan de pacer e ás veces achéganse. Eu sempre falo con eles e sácolles fotos pero nunca me meto nos prados aínda que estean abertos como é este caso; procuro molestalos o menos posible. Eu son aquí a estraña, eles están no seu hábitat.

Outro peche dos varios que atopei. Coma sempre, abrir e volver pechar.

Chego a unha estrada dos eólicos. Se seguise á dereita chegaría ao vértice xeodésico do Cadramón (O punto máis alto) Se cadra, a próxima vez que volva a facer esta ruta nun día despexado me achego. Hoxe o día non está para fotos e é hora de empezar a baixar e non de seguir subindo.

Atopo este edificio novo. Son as instalacións de Acción Eólica de Galicia.

En días despexados, as vistas teñen que ser espectaculares!

Agora todo é baixar. Esta é a estrada que leva aos eólicos e vaise atopar coa Lu-P 0101 que conecta Gontán (Abadín) con Ferreira do Valadouro. É a estrada que nos leva tamén se no cruce pillamos á dereita, ao inicio da ruta da Pena Abaladoira/Fervenza do Escouridal que podes ver AQUÍ

Eu no cruce anterior teño que pillar á esquerda claro, xa que volvo ao punto de partida.

Durante uns metros camiñei polo concello de Alfoz, parroquia de O Pereiro, deseguida me atopo outra vez no do Valadouro(Parroquia do Cadramón).





Na curva pechada que se ve na foto, se seguimos pola dereita, por unha estrada local iriamos á Guilfonso (parroquia de Alfoz)


Ao lonxe xa vexo entre prados e algunha vivenda  o lugar a onde teño que chegar porque alí deixei o coche.


Paso moi cerca do lugar As Figueiras onde deben quedar moi poucos habitantes pero onde oín o falar dun neno ou nena.

Xa me atopo no lugar onde antes torcín polo camiño, ao pé da ponte do Rego da Furna. Agora os últimos apro. 500m. son polo mesmo percorrido que na ida.

Xa vexo a Capela de Santa Filomena onde deixei o coche. Ruta rematada!

Páxinas web consultadas:

https://galiciapuebloapueblo.blogspot.com/2016/04/capilla-de-santa-filomena-do-cadramon.html

https://es.wikipedia.org/wiki/Cuadram%C3%B3n

PRAIA DO RÍO CABO OU BALLOTA. CIRCULAR DENDE BALLOTA (CUDILLERO E VALDÉS)

 Hoxe estiven en 2 concellos: no de Cudillero e no de Valdés. O río Cabo, que foi un dos protagonistas de hoxe, fai de límite natural entre estes dous concellos polo que pisei unha parroquia de cada un: a de Ballota, de Cudillero e a de Arcayana (en Tablizo), de Valdés.

A ruta é integramente planificada por min e saeu unha ruta curta, fermosa e fácil.

Características:

Lonxitude: 8,7 km.

Dificultade: fácil

Ruta circular sen sinalizar. Necesario este track en WIKILOC

Descripción:

Aparquei o coche ao pé da igrexa de Santa Mª de Ballota, onde hai algo de espazo (pouco) para deixalo e comencei a camiñar dende aí mesmo. É interesante o interior, que non vin, onde hai dous interesantes lenzos do pintor do S. XIX e oriundo da localidade Dionisio Fierros e un importante retablo maior.

Igrexa de Santa Mª en Ballota

Torcendo á dereita, pillo un camiño e xa estou case fóra da aldea.

Un camiño de carro dos de toda a vida entre prados e terras de millo.

O millo, tan cultivado no occidente asturiano. En Tapia de Casariego hai pouco que fixen a Ruta do Millo que podes ver neste ENLACE

Axiña chego xunto ao mar. A praia que s eve non ten acceso dende terra. É a praia de El Destillo

Vistas espectaculares a lugares inaccesibles.

O percorrido cruza este prado pola beira do mar. A herba está bastante alta nesta época e máis este ano que choveu tanto pero pásase perfectamente.

Tamén vou por carreiros entre o millo e os acantilados ao pé do mar.


No hai carreiro definido pero camiño o máis cerca posible á costa e listo!

Unha vaquiñas ata "posaron" para a foto!!

A cada pouco teño miradoiros naturais.

Unha ruta ben fermosa!

Frente a min, a fermosura da costa ocidental asturiana coa Punta Formigosa e o  Cabo Busto ao lonxe. Tamén fixen a RUTA DO CABO BUSTO

Neste punto que xa indiquei no track, hai que torcer á esquerda, cara a Ballota de novo:

Atopo deseguida un camiño xa cada vez máis definido.

 Camiño que me vai levar de novo a outra parte de Ballota pero sen apenas entrar na aldea.

Chego de novo a Ballota e vou desembocar xusto onde está o restaurante Casa Fernando.

Teño que torcer á dereita e volvo alonxarme da vila. Vexo peregrinos porque por aquí pasa o Camiño Norte asturiano a Santiago.

 Aquí os peregrinos teñen 2 opcións: seguir por estrada ou baixar pola praia do Río Cabo. Estas dúas peregrinas seguiron pola estrada. O certo que en moitos "Camiños de Santiago" os peregrinos teñen que pisar ben asfalto por estradas sen arcén.

Eu vou detrás delas só uns poucos metros, deseguida torzo á dereita 

Vou cara á Praia de Ballota ou do Río Cabo que ten como acceso este camiño fermoso.

Que poucas praias quedan xa ás que se poda chegar só camiñando!

Esto é o 1º que se ve ao chegar a esta praia:

Cara ao leste, as pedra van desaparecendo e hai area.

 

A praia de Río do Cabo ou Ballota srve de fronteira entre os concellos de Cudillero e Valdés. Precisamente o río Cabo que desemboca nesta praia fai de fronteira natural.

É esta unha praia illada sen ningún tipo de servizo e á que se accede por un camiño polo lado de Ballota e por un carreiro polo lado de Tablizo. Por estes motivos se mantén virxe e solitaria.

O río Cabo nace no Picu Parandiella (Cudillero) e ten moi curto percorrido desembocando nesta praia, pero non o fai directamente xa que non pode debido á enorme cantidade de coios que hai. A auga debe ir filtrándose entre eles para chegar ao mar.

Río Cabo na praia de Ballota.

Moi preto da desembocadura deste río do Cabo hai unha estreita ponte que o cruza  chamada "El puente que tiembla" e que forma parte do Camiño de Santiago. Aínda que hai peregrinos que deciden non baixar a esta praia porque dan un rodeo e siguen pola estrada, hainos que baixan e atopeime na praia con 3 que logo volvín atopar no carreiro de subida. 

A ponte non se ve porque está case tapada toda ela pola vexetación.

Subo por este carreiro cara a Tablizo. Estou na outra marxe do río, xa no concello de Valdés. É unha subida empinada pero curta. (Uns 600m)

Volvo ver os peregrinos que xa vin na praia. Eran estranxeiros.

Topamos asfalto xa chegando a Tablizo.

Aquí sepáranse os camiños. Os peregrinos seguen pola dereita como lles indica a frecha amarela. Eu torzo á esquerda, non vou para Santiago.

Atraveso Tablizo que pertence á parroquia de Arcallana (Valdés).

A estrada local pola que viña conéctame coa 632a.

Agora hai que ir 2,5 pola estrada. É o tramo máis aburrido pero hai moita natureza, ás veces semella que trazaron unha estrada polo medio do bosque. Ademais con moi pouco tráfico.

Atopo na beira mesma da estrada a Capela da Fabariega moi coidada e cun espazo ao redor para o descanso e o relax con arboreda e varios bancos.

Capela da Fabariega

Aquí remata Tablizo e xa volvo entrar de novo no concello de Cudillero.

Á beira da estrada hai freixos, bidueiras, abelairas, castiñeiros, piñeiros...

Paso por debaixo da ponte de FEVE.

Un pouco máis adiante paso por debaixo do viaducto Pintor Fierros (nome na honra deste famoso pintor que naceu en Ballota) Foi inaugurado en 1996  e cos seus 382m. de longo e  110 de alto é un dos máis grandes de Europa que o fixeron merecedor do V Premio Internacional Ponte Alcántara.

Algo máis adiante, volvín pasar por debaixo deste enorme viaducto.

Viaducto Pintor Fierros

Tamén crucei outra ponte pero esta por derriba: a do Río Cabo.

Unha estrada moi tranquila. Topeime cunha bicicleta, dúas motos e catro ou cinco coches.

De súpeto atópome co inicio do camiño que antes tomei para baixar á praia de Ballota, agora pillo outro camiño en frente deste pero á dereita. Deixo polo tanto a estrada.

É un tramo en suave ascenso e moi curto.

Vou dar a unha estrada que teño que cruzar para meterme por outra estrada local que vai por detrás das casas de pedra que se ven na foto. Agora verei outra parte de Ballota.

Ballota é sen dúbida unha pequena vila moi fermosa cunhas vivendas que foros restauradas en pedra e outras de nova construcción.

Algunha vivenda chama a atención.

Casas de pedra e moitas flores que engalanan as vivendas e, de paso, a vila.

Chego de novo a 632a. e xiro  á esquerda desta vez ao pé do Hotel Casa Fernando.

En frente do hotel, cruzo a estrada e fíxome neste fermoso recuncho:

Poe esta estrada local estou a punto de chegar á igrexa e de finalizar por tanto esta ruta.

Admiro esta casa coa súa paneira e xa estou ao pé case da igrexa.

Páxinas web consultadas:

https://cudillero.vivirasturias.com/patrimonio-religioso/c/0/i/59420950/iglesia-santa-maria-ballota

https://paisaje.asturias.me/comarca-vaqueira/c/0/i/77597260/cabo-rio