PARROQUIA DE XUANCES (XOVE)

 Esta ruta vai toda por asfalto. É o que teñen as rutas na Mariña lucense. As máis fermosas son as que van pola beira do mar.

Algúns concellos como Mondoñedo, Trabada, A Pontenova, O Valadouro ou Alfoz si que conservan aínda camiños e carreiros e bosques autóctonos e teñen rutas homologadas.

Os concellos máis próximos ao mar apenas conservan camiños nin carreiros xa que aquí a gandaría e agricultura están practicamente desaparecidas e os camiños naturais fóronse pechando de maleza ou, noutros casos, incluso se apoderaron deles os veciños acotando o paso e facendo privado o que antes era público. Noutros concellos, a concentración parcelaria non deixou valados, nin camiños, nin carreiros; case todas son pistas asfaltadas.

Así que para facer esta ruta, hai que ir sempre por estradas locais agás un tramo dende Reboredo ata o Cruceiro que se pode facer por pista de terra. Nós fomos por estrada.

Tanto que sexa por un lado ou por outro, irás sempre acompañado de eucaliptos e de cando en vez por algún castiñeiro, loureiro...

Para min, o destacable desta ruta son as distintas aldeas polas que imos pasando e as vistas que hai nalgún momento( poucos) ao mar.

Características:

Lonxitude: 7,8 km.

Dificultade: baixa. Non ten ningunha dificultade técnica, ao ser toda por estrada só hai que ter precaución cos vehículos (non pasan moitos pero si cruzamos algún) e a subida ao Cruceiro ten bastante desnivel e continuo pero lévase ben.

Ruta circular non sinalizada. Necesario seguir un track se non coñeces a zona. O meu en WIKILOC

Descripción:

Iniciamos e finalizamos esta ruta na Igrexa de S. Pedro de Xuances onde hai moito e bo sitio para aparcar.

Igrexa de S. Pedro de Xuances

É unha igrexa grande do S. XVII e XVIII. A parroquia de Xuances é unha das  9 que ten o concello de Xove e nela está a famosa praia praia de Esteiro, a enseada de Muiñelos e a cascada de Guilán. Ningún destes recursos paisaxísticos imos ver nesta ruta xa que os coñezo todos de rutas anteriores. Non, mentira!! Son outras as cascadas que coñezo neste concello, a de Guilán téñoa pendiente.

Igrexa de S. Pedro de Xuances

Empezamos a camiñar  e nuns 400m. chegamos a Illade lugar da parroquia no que chama a nosa atención as enormes casas de pedra.

Illade

Como as casas son enormes, os hórreos tamén o son.

Illade

 Case pegado a Illade está Cabo de Vila onde parece non vivir ninguén ou moi pouca xente. As casas semellan abandonadas e a única vivenda nova que vemos está pechada.

Cabo de Vila

Ao abandonar Cabo de Vila atopamos os sinais do Camiño Natural do Cantábrico e aínda que eu fixen tódalas etapas, esta zona non me soaba de nada. A explicación é que neste concello de Xove, en lugar de seguir este Camiño Natural como foi trazado nun inicio, eu seguín a "Senda Costeira de Xove" que vai moito máis pegada ao mar.

Xa vemos o Cantábrico. O camiño que se ve por debaixo da estrada, é o que vai á praia de Portonovo que xa coñecemos de cando fixemos a Senda Costeira de Xove dentro do C. N. do Cantábrico.

Dende outro punto vemos á dereita a praia de Esteiro. Agora estamos xa no concello de Viveiro.

Praia de Esteiro (Xove)

Despois de transitar por unha estrada local entre eucaliptos, seguimos no concello de Viveiro e pasamos por Aldea (parroquia de S. Xiao de Faro) Seguen a sorprendernos nesta zona as grandes casonas de pedra que os habitantes souberon conservar.

Aldea (concello de Viveiro)

Deixamos  S. Xiao do Faro (Viveiro) atrás para entrar de novo no concello de Xove.

No medio de tanto eucalipto, aparecen de cando en vez os castiñeiros.

Pasamos a continuación por Reboredo, xa da parroquia de Xuances de novo. Dende aquí vemos a praia de Area, que pertence ao concello de Viveiro.

Toca subir ao alto do cruceiro, fíxose longa a subida, non polo desnivel que non é moito, senón pola monotonía da paisaxe: asfalto e eucaliptos.

Desembocamos en Campo Susao, moi cerca do Alto do Cruceiro.

Campo Susao

Pasamos por un lugar cun nome curioso: Pereiraboa.

Tamén pasamos por Loureiros.


E por Bargo.


O lugar de Fontao chama a atención polas enormes casonas e hórreos. Todos de cantería e a maioría ben restaurados.

Fontao

O tamaño dos hórreos sempre dá unha idea de como era a casa de "pudiente" no pasado. Os máis grandes, moitas veces están situados tamén cerca das igrexas, como é neste caso, xa que  moitos eran de xente fidalga que era intermediaria para pagar ao clero os diezmos e rendas correspondentes.

Fontao

Os hórreos galegos e asturianos están baixo protección estatal dende 1973 intentando atallar as consecuencias do abandono progresivo da vida rural e a perda de uso dos hórreos, encomendando á administración local o seu inventariado e coidado impedindo o traslado e destrucción dos mesmos.

No 1985 a Lei do Patrimonio Histórico di:

 «Son bienes inmuebles de carácter etnográfico (...) aquellas edificaciones e instalaciones cuyo modelo constitutivo sea expresión de conocimientos adquiridos, arraigados y transmitidos consuetudinariamente y cuya factura se acomode, en su conjunto o parcialmente, a una clase, tipo o forma arquitectónicos utilizados tradicionalmente por las comunidades o grupos humanos».

No artigo 36 de dita Lei di:  «Los bienes integrantes del patrimonio histórico español deberán ser conservados, mantenidos y custodiados por sus propietarios o, en su caso, por los titulares de derechos reales o por los posesores de tales bienes».

Despois de aprobarse o Estatuto de Autonomía de Galicia, a administración galega decide regular a xestión do Patrimonio Histórico e Artístico do país. Unha lei de 1995 prevé a creación dun inventario xeral  de elementos de interes arqueolóxico, relixioso, arquitectónico e etnográfico que aínda non empezou.

Moitos hórreos están recuperados e restaurados debidamente, outros están a piques de desaparecer polo abandono e outros restaurados sen moito acerto, como alguns que vimos nesta ruta que pecharon con ladrillo.

Hórreo abandonado

Esta zona da parroquia de Xuances, semella bastante fértil e abrigada. Os verdes prados onde vimos pacendo bastantes vacas demostran que aínda queda xente nesta parroquia que vive ou ten unha axuda económica na gandaría.

Chegamos case de noite e nun día por veces moi oscuro ao inicio da ruta.

Páxina web consultada:

https://es.wikipedia.org/wiki/H%C3%B3rreo_gallego#cite_note-24

A RIGUEIRA (XOVE)

A parroquia da Rigueira é a 2ª máis poboada do concello de Xove, despois da propia capitalidade.

A pesares de que nesta parroquia é coñecida a festividade de S. Antonio que é celebrada cunha romería á que acude xente de toda a zona, o nome oficial da parroquia é S. Miguel da Rigueira e este santo tamén o honran o 29 de setembro.

Quixen coñecer esta parroquia facendo unha ruta circular por algúns puntos desta parroquia.

Características da ruta:

Lonxitude: 7,2 km.

Dificultade: fácil (eu recomendo facela como deixo no track se non che gustan as subidas)

Ruta circular sen sinalizar. O meu track en WIKILOC

Descripción:

Iniciei e rematei esta ruta ao pé da igrexa de S. Miguel da Rigueira onde hai amplo sitio para aparcar.

A 1ª reforma desta igrexa tivo lugar no S. XVII. Actualmente están reparando a cuberta. No mes de xuño celébrase aquí unha importante romería na honra de S. antonio.

Igrexa de S. Miguel da Rigueira

Vistas de Ponte do Carro, barrio desta parroquia da Rigueira.

Pillamos a estrada que vai a Ventoselle e deseguida nos atopamos neste lugar que xa está máis no alto deste val.

Ventoselle

Hórreo tradicional en Ventoselle.

Imos en suave ascenso e as vistas, onde os eucaliptos nos deixan, son ben guapas!!

Vistas subindo a Cortellos

Seguimos subindo ata Cortellos. A ruta vai agora por unha estrada local. É difícil agora atopar camiños antigos...xa case  niguén se dedica nesta zona á agricultura nin á gandaría. Os antigos camiños fóronse pechando.

Vemos perfectamnete o mar e outros lugares da parroquia de Xove

Cortellos é outro lugar da parroquia da Rigueira. Actualmente ten só 4 habitantes.

Cortellos

Outro cabozo en Cortellos.

Hórreo en Cortellos

Baixando de Cortellos, dende un monte no que talaron os eucaliptos, temos estas vistas:

Dende Cortellos, o tramo é todo en baixada, ás veces bastante pronunciada.

En Silvas, outro lugar da parroquia da Rigueira, está a "Aldea de Míguez", un complexo de casas rurais formado por 4 vivendas moi fermosas nun entorno de paz e verdor.

Estas casas teñen cada unha o seu nome: "O Rincón de Mercedes", "Casa Xan", "Aires de Míguez" e "Puerto Francos"

Casas rurais Aldea de Míguez.

Esta vivenda chámase " O Rincón de Mercedes"

Estes detalles pertencen á "Casa Xan"

 

Unha foto que amosa os fermosos xardíns ao redor.

Un pouco máis adiante, atopo esta casona que semella case abandonada, con ovellas pastando ao redor. Ao chegar á esta vivenda, temos que torcer á dereita.

Vemos aló embaixo, ao pé do río, o Muíño de Duarte ou de Penacurva.

Agora coincidimos nun pequeno tramo (uns 600m) pola Ruta dos Muíños, á beira do río Rigueira. Este río nace en Penas Agudas, lugar que tamén pertence ao concello de Xove e desemboca na praia de Lago, sendo o máis longo do concello.

A "Ruta dos Muíños" xa a fixen en varias ocasións e podes vela neste ENLACE

Saio no barrio do Tarolo que podemos ver na foto.

Paso por Pradovello, outra aldea da parroquia da Rigueira.

En tódalas aldeas se ven casas abandonadas. Esta é unha casa tradicional galega: grande, de pedra, con corredor de madeira...

Paso por Ponte do Carro, xa moi cerca da igrexa onde deixei o coche.

FERVENZA DE TORRILLÓN-MONTE MAIOR (XOVE)

Vistas dende Monte Maior

Encántame ir ao concello de Xove!! Ten un potencial tremendo para facer rutas xa que ten mar e montaña con elementos moi destacados a ter en conta. A zona marítima de Xove para min é das máis fermosas da Mariña, baste citar os cantís de papel, o portiño de Morás, as praias de Portocelo, de Esteiro... miradoiros impoñentes, o faro de Roncadoira, as ruinas de S. Tirso...Todo esto e máis pódese ver na súa ben sinalizada Senda Costeira que coincide nalgúns tramos co Camiño Natural do Cantábrico e eu deixo neste ENLACE  e NESTE.

Tamén realicei xa varias veces a Ruta dos Muíños que nos leva pola beira do río Rigueira nunha ruta moi ben acondicionada e sinalizada na que vemos varios muíños, pontes...nun fermoso entorno e nun fácil percorrido que remata na famosa igrexa de S. Antón da Rigueira. Esta ruta pódese ver AQUÍ

Tamén pola miña conta, xa que esta ruta non está sinalizada, fixen un percorrido pola parroquia de Xuances que se pode ver AQUÍ

Hoxe volvín a Xove porque vin no google maps unhas fervenzas chamada "Fervenzas de Torrillón", busquei e atopei algún track (moi poucos) de xente que xa as visitara. Eu nunca delas oira falar. Como o percorrido ata a fervenza era moi curto decidín amplialo á miña maneira guiándome polo maps e gravando ao mesmo tempo a ruta na aplicación Wikiloc.

Características da ruta:

Lonxitude: 12,7 km.

Dificultade: difícil (polo tramo de subida a Monte Maior)

Ruta circular sen sinalizar e co tramo de subida a Monte Maior con dificultades de percorrido.

O track da ruta en WIKILOC

A miña valoración desta ruta: 🔆🔆🔆🔆🔆

Descripción da ruta

Nesta ruta pretendín coñecer a fervenza de Torrillón (que de momento é moi pouco coñecida aínda que hai un camiño perfectamente acondicionado para chegar ata ela e é un curto percorrido) con subir ata Monte Maior que só o vin en google maps e pareceume que tiña que ser un lugar con fabulosas vistas como así é. O máis difícil foi a subida dende Gondar e despois de estar arriba atopar o camiño para descender ata onde tiña o coche. Xa explicarei.

A ruta parte do lugar de Torrillón que pertence á parroquia da Rigueira. É unha aldea moi pequena na que hai unhas 6 casas, case todas baleiras ou abandonadas. Non vin a ninguén, nen tan sequera ladraba un can.

Torrillón

 

Para acceder á fervenza hai unha pista prefectamente acondicionada.

Pista á cascada

Os últimos metros que nos levan á cascada teñen algún toxo pero pásase sen problema coa roupa e calzado axeitado.

Camiño á cascada

Hai pasarelas metálicas que tamén están en pefecto estado.

Pasarela metálica.

Pasarela metálica

Vin outras fotos onde a auga caía en abundancia dende o muro da presa de captación de augas . Hoxe non ocorría eso, supoño que será a causa da seca que hai.

Achegándonos á presa, vemos a fervenza natural que forma o Rego da Vella, afluente do río Rigueira. 

Fervenza de Torrillón

Din a volta sobre os meus pasos e baixei por ese carreiro que vemos á esquerda.

Baixada ao muíño

Nun fermoso entorno, hai un muíño aínda en bo estado de conservación:

Muíño

Chego de novo a Torrillón onde deixara o coche e agora pillo a estrada á dereita,  onde está o sinal de stop.

Torrillón

A medida que imos subindo, as vistas son extraodinarias.

 

O lugar que vemos na seguinte foto é Cancelas que xa pertence a outra parroquia, á de Montes. Aquí viven actualmente dúas persoas, un home e unha muller. Vin aos dous.

Cancelas

 Sigo ascendendo ata Vilariño que tamén pertence á parroquia de Monte. Vilariño é algo máis grande que os dous lugares por onde pasei (Torrillón e Cancelas)

Vilariño

Ao rematar Vilariño, pillamos á dereita, cara a Gondar.

Chegamos deseguida a ter estas vistas de Gondar, da parroquia de Monte tamén. Esta parroquia de S. Isidoro do Monte é a máis despoboada do concello de Xove.

Pillamos á esquerda .

Á esquerda

Pasamos por unha casa deshabitada como tantas outras que vin e vexo a diario nas rutas que fago. O despoboamento do rural vai a máis e semella que cada vez con maior rapidez.

 

Cruzo unha ponte sobre o río Rigueira:

A estrada remata onde está a casa que se ve na seguinte imaxe que tamén parecía deshabitada:

Camiño uns poucos metros por este camiño:

E torzo á esquerda para iniciar unha subida por un camiño de monte:

De momento camíñase ben e vexo ao lonxe os aeroxeadores eólicos.

Un típico camiño de monte entre eucaliptos.

E chego a un punto onde atopo un peche moi rudimentario que paso sen problema.

E a partires de aquí, o camiño complícase, practicamente desaparece e os toxos fan acto de presenza:

Cada vez o percorrido é máis difícil, en constante subida e eso non é o peor, por onde vou houbo un camiño pero case está impracticable con toxos, herbas e madeiros atravesados.

A paisaxe cambia totalmente, desaparecen as árbores para deixar paso ás uces e aos pastos para o gando. Camiñar por estas turbeiras é abondo difícil, hai moitas zonas encharcadas porque unha turbeira é un terreo que drena mal e por eso aínda que é verán e hai moita seca, o encharcamento nestas zonas é constante.

Turbeiras 

Non hai camiño nin carreiro marcado, por aquí hai que ir á aventura, pisando con dificultade nun terreo moi irregular con moitas fochancas (turbeiras) e esquivando como se poda os peches do gando.

Turbeira e pasto

As turbeiras son como esponxas de vexetación que se formaron durante miles de anos e non se descompuxeron de todo. Estes ecosistemas formáronse despois da época dos glaciares deixando lugares así que foron colonizados por vexetais. Estes humedais acumulan materia orgánica morta que procede de plantas adaptadas a vivir en sitios inundados, esta materia orgánica é a turba composta dun  90% de auga e un 10% de restos de plantas.

As turbeiras son uns ecosistemas moi importantes e que non son moi divulgados: axudan a regular o cambio climático a partires da regulación do ciclo de carbono das que son grandes depositarias; tamén fan de regulación hidrolóxica porque acumulan grandes cantidades de auga; son tamén hábitats ecolóxicos moi importantes para manter a biodiversidade xa que hai especies vexetais e animais que só se dan nestes lugares.

As turbeiras son moi sensibles á actividade humana e se non as conservamos corren risco de desaparecer. Ás veces drénanse para acelerar a descomposición da materia orgánica para obter terreos máis secos para agricultura, gandaría ou forestación creando outro tipo de ecosistema. Tamén se danan as turbeiras coa extracción da turba para xardinería...etc.

A auga das turbeiras

O meu obxectivo era chegar aos aeroxeradores. Sabía que aí tiña que haber  pistas polas que camiñar. Vin unha trocha ancha pola que subir e por aí fun:

Estou por fin en Monte Maior!! As vistas son espectaculares!! Valeu a pena o km e medio de subida tortuosa que fixen! Todo ese espazo que se ve na foto inferior (unha turbeira) tiven que cruzalo.

Monte Maior esténdese polos concellos de Xove e de Viveiro. Dende aqui temos unha magníficas panorámicas do Cantábrico e vilas de arredor e tamén de zonas e montañas de interior.

Monte Maior está catalogado como ZEC (Zona de Especial Conservación)

Por fin atopei a pista que buscaba. Para acceder a ela tiven que pasar por debaixo dos arames que se ven.  Alguén máis pasara xa porque un dos arames así o delataba.

A miña intención era seguir cara abaixo a pista esa da foto pero atopeime que a pista remata xusto aí, onde está o eólico.

Tiven polo tanto que dar a volta e seguir a pista que parecía levarme cara a Viveiro...

Esta era a paisaxe que vía: pistas e máis pistas para os eólicos pero quería atopar unha que xirase á dereita para volver ao coche.

E alí a vin!! Unha pista que collía á dereita!!

Nunca tanto me alegrei de ver o asfalto!! Por fin unha estrada normal. Souben que estaba no camiño correcto.


Tiven que salvar de novo outro peche de arames e saín á estrada.


Sabía que ía na dirección correcta aínda que non sabía de momento onde me atopaba...O mar era unha das paisaxes que vía.


Cara á dereita, a paisaxe tamén era moi chula!

Cheguei a Gondar polo lado inverso ao que antes fora. Xa estou situada, sei onde me atopo!

Gondar é un lugar da parroquia de S. Isidoro do Monte que se dedica á gandaría. Vin unha enorme extensión de prados ben coidados.

Chego a unha bifurcación e pillo á esquerda. Se fose á dereita chegaría ao punto da ida, onde abandonei as casas de Gondar para adentrarme no monte e subir a Monte Maior. Mirando de frente e á dereita eu vexo por onde camiñei na ida.

De seguido atopo outra bifurcación e sigo pillando á esquerda:

Agora xa me dou conta conta pola estrada que vou, que sae directamente a onde aparquei o coche. De frente, o mar.

 

E xa estou de novo en Torrillón, no punto de inicio desta ruta que tivo de todo: descubrimento de lugares fermosos: unha fervenza, un muíño, aldeas case abandonadas, panorámicas incribles dende as alturas e tramos de bo camiñar e outros non tanto...unha ruta con moita aventura!!

Páxinas web consultadas:

https://es.wikipedia.org/wiki/Jove_(Lugo)

https://www.iagua.es/respuestas/que-son-turberas