A pesares de vivir a unha hora desta localidade e de coñecer lugares do concello como os cantís de Loiba e Espasante nunca estivera na capital, en Santa Marta. Hoxe tocou coñecer esta vila e para eso fixemos unha ruta circular partindo do paseo marítimo polo muelle e despois por un sendeiro de terra fomos todo á beira da ría ata a praia de Cabalar ou Morouzos onde hai un importante sistema dunar. Pasamos polo piñeiral onde se celebra o archicoñecido Festival de Música Celta e xantamos ao final do mesmo no restaurante "A Cabana do Fos". Despois de comer, continuamos cara ao centro da vila onde visitamos os seus monumentos máis representativos percorrendo a súas rúas e prazas máis emblemáticas, algo que se fai de contado xa que a vila é pequena.Santa Marta de Ortigueira é un concello da Provincia de a Coruña e que pertence á Comarca de Ortegal xunto cos concellos de Mañón, Cariño e Cerdido.
Características desta ruta:
Lonxitude: 10,2 km.
Dificultade: fácil
Ruta circular sen sinalizar. Imprescindible GPS. Eu deixo o meu track en WIKILOC
A miña valoración desta ruta:🔆🔆🔆🔆
Descripción:
Partimos da Oficina de Información Turística situada na AC- 862 que vai a Ferrol porque queríamos pedir información e hai sitio para aparcar o coche.
 |
| Oficina de Turismo |
Empezamos a camiñar cara á vila e deseguida pillamos á esquerda para ir ao porto.
A construcción que vemos na foto seguinte foi o matadoiro municipal ata o ano 1959. Foi contruído en 1877 e rehabilitado no 2004.
 |
| Antigo matadoiro municipal |
O menhir de Manolo Paz situado ao pé do matadoiro, colocouse para conmemorar o 25 aniversario do Festival do Mundo Celta.
 |
| Menhir. |
Estamos no porto deportivo da vila: |
| Porto deportivo |
Tamén no muelle, nos xardíns do Malecón ou Julio Davila, está esta a escultura que vemos a continuación. Colocada en 2007, é obra do escultor pontevedrés Francisco Leiro. Está fundida en bronce e mide 4 m. de altura.
 |
Gaiteiro de Ortigueira
En 1º plano vemos o edificio do Centro Social e ao pé o Mercado Municipal que recentemente pechou as portas ao xubilarse o último posto de venda que quedaba, unha carnicería. Centro Social e Mercado Municipal
Apartámonos uns minutos do percorrido para tomar o café como sempre facemos ao inicio das rutas, neste caso na Alameda onde unhas veciñas nos recomendaron "La terraza de Laura". E a verdade é que por un prezo ao igual que noutro sitio calquera puxéronnos un café con leite e un café cortado acompañados de dous bos trozos de biscoito e un pincho consistente nuns cachos de pan con salchichón e queixo. Para repetir este lugar!! |
 |
| Alameda |
Continuamos o percorrido atravesando os xardíns de Julio Davila. Cambiaron oficialmente a este nome en honor a este historiador que os deseñou e conmemorando deste xeito os 50 anos da súa morte.
Estes xardíns son unha das zonas de esparcemento de maior tradición e historia da vila. Eran e son coñecidos como "Os xardíns do Malecón" porque a súa orixe está vinculada á construcción do propio malecón do porto. O malecón foi iniciado no 1930 e 5 anos despois proxectáronse os xardíns con Julio Davila como ideólogo e promotor deste proxecto e natural desta vila.
A escultura que vemos a continuación tamén situada nestes xardíns chámase "A bondade da Auga" e é obra do artista vasco Diego Villamediana no 2002.
Representa a unha muller espida a tamaño natural estirándose perezosamante coas mans trala espalda.
 |
| Escultura "A bondade da auga" |
Nestes xardíns, aos que eu non lles atopei especial atractivo, fixeron unha remodelación no 2002 trasplantando 4 palmeiras deste parque á súa ubicación actual xunto ao porto deportivo. Podemos ver tamén un ciprés de Monterrey, dous abetos de Douglas, tres araucarias, varios magnolios...
O temporal Klaus arrancou de raíz un ciprés de California de 18, 5 toneladas e acabou con outros moitos que s edeixaron aí como un símbolo.
Ao fondo, na esquerda da foto, vemos unhas casetas de cores que foron elementos antigos dalgunha praia.
 |
| Xardín Julio Davila |
As palmeiras xunto ao porto deportivo:
A Ría de Ortigueira e Ladrido, máis coñecida como Ría de Ortigueira, é un importantísimo lugar de paso e invernada de aves acuáticas e está considerada ZEPA (Zona de Especial Protección para as Aves) e ZEP (Zona Especial de Conservación)
 |
| Ortigueira e a súa ría. |
Esta ría ten uns 10 km. de longo e unha anchura máxima de 3 km. Na baixamar como nos tocou vela a nós, queda case sen auga.
Rematado o paseo polo muelle, continuamos ao pé da ría polo Paseo Marítimo de Barro Soto.
 |
| Paseo de Barro Soto |
Pasamos por diante da Piscina Municipal e da Pista de Pádel |
| Paseo de Barro Soto |
E na curva, NON seguimos de frente porque entón volvemos á vila. Collemos unha pequenas escaleiras (hai que fixarse para velas) á man esquerda que nos levan ao inicio do paseo xa peonil seguindo a ría.
 |
| Escaleiras polas que temos que subir. |
Iremos por un carreiro de pedra e grava ao pé da ría e coa sombra das árbores:
Temos bancos se queremos descansar:
Podemos baixar ata o pé mesmo da auga se queremos, nalgúns puntos:
Na foto seguinte tenmos a zona chamada "O Murito" onde hai unha pequena área de descanso e un embarcadoiro.
No percorrido sucédense árbores autóctonas como carballos e castiñeiros con eucaliptos e piñeiros. As escaleiras que hai son de troncos, respectando así o entorno natural.
En 3 ou 4 ocasións temos que sair á estrada pero só uns metros camiñaremos á súa beira. Deseguida o traxecto lévanos outra vez á beira da ría.
A ría de Ortigueira- Ladrido é un esteiro con saída a mar aberta cunha chaira que semella inacabable con marismas cheas de vexetación.
O esteiro está formado pola desembocadura de varios ríos: Mera, Ladrido, Baleo, Casón...
Vemos un observadoiro de aves ainda que pouco s epoderá observar actualmente xa que as árbores e plantas sacan case toda a visión da ría. |
| Observadoiro de aves |
Na parte pegada á ría é onde atopamos as árbores autóctonas coma estes castiñeiros. Pola outra beira son todo eucaliptos.
 |
| Castiñeiros |
Xa vemos ao lonxe a praia de Morouzos ou Cabalar. Aínda queda bastante por andar.
Unha pasarela de madeira para camiñar protexe as dunas:
Nesta praia de Morouzos existe un cordón inmenso de dunas. |
| Dunas en Morouzos |
Oíamos o mar pero non o víamos e cando parecía que estábamos ao pé del, aparecían máis e máis dunas...
 |
| Dunas en Morouzos |
Esta é a única praia de area oscura do norte. No noso percorrido vimos moitísimas carocas ou pinas que son resultado dunha tala total de piñeiros que colonizara este complexo dunar.
 |
| Dunas en Morouzos |
A praia de Morouzos ten 4km. de longo sendo un dos areais máis extenso da costa galega. Conta con moitos servizos: aparcadoiros, aseos, duchas, socorrismo... Nun extremo desta praia fómase de xeito estacional a Lagoa de S. Martiño que nós non poidemos contemplar porque con este verán 2023 tan seco, non tiña auga.
 |
| Piñeiral de Morouzos |
Abandonamos a praia e as duna de Morouzos polo seu piñeiral que serve de lugar de acampada durante a celebración do Festival Folk que se celebra en Ortigueira dende 1978.
 |
| Piñeiral de Morouzos |
O piñeiral é moi extenso. Aínda quedaba xente da que acudira ao festival celebrado hai uns días. |
| Piñeiral de Morouzos |
O piñeiral é moi grande e fermoso e ten tamén área recreativa con mesas, bancos, barbacoas...
 |
| Piñeiral de Morouzos |
Despois de travesar o piñeiral anterior, atopamos o restaurante A Cabana do Fos, onde paramos a xantar e quedamos moi satisfeitos: a atención e a comida moi ben (As racións son moi grandes)
 |
| Restaurante A Cabana do Fos |
Para volver de novo á vila e facer a ruta circular á saída do restaurante pillamos unha estrada local á dereita.
A estrada anterior desemboca na DP- 6114 onde pillamos á esquerda e só uns poucos metros despois pillamos á dereita (onde vemos o coche branco na foto)
A estrada local é moi tranquila (non vimos a ninguén) e con moita sombra:
Dende un punto do percorrido observamos que agora a marea está chea e a ría ten auga.
Chegamos a unha bifurcación moi cerca xa da vila e pillamos un camiño á dereita.
Estamos na parroquia de S. Martiño de Luama (realmente hai xa uns cantos km. que estamos nesta parroquia) e por ela entramos de novo á vila de Santa Marta.
Xa podemos ver a vila:
Atopamos a Praza Profesor Ovidio Fontela Rubiños |
| Praza Profesor Ovidio Fontela Rubiños |
Entramos pola Rúa Curuxeira
Nesta rúa vemos o monumento á muller campesina. |
| Monumento á muller campesina |
Despois de parar nun bar no centro da vila, ao pé da Praza de Isabel II, retomamos o percorrido pola rúa Manuel Sandomingo.
Dende esta rúa vemos a igrexa eo edificio do antigo mercado que data de 1917 aínda que xa existía outro do 1871.
É unha construcción curiosa con dúas filas de 5 columnas cada unha e teito de madeira.
Estamos agora no barrio do Ponto, o máis antigo da vila, onde se asentaron os primeiros habitantes de Santa Marta.
A que vemos na foto seguinte, é a Praza dos Anxos, unha praciña moi pequena a dúas alturas unidas por unhas escaleiras.
Escaleiras e rúas moi estreitas no barrio do Ponto.
As estreitísimas rúas da parte máis antiga de Santa Marta: o barrio do Ponto. A través das escaleiras imos subir ao Campo da Torre para ver o Muíño de Vento que alí hai.
Aspecto da vila de Ortigueira dende as escaleiras que dan acceso peonil ao Campo da Torre.
Outro aspecto da vila co porto e a ría.
O primeiro que vemos ao chegar arriba é este monumento, o 1º que unha vila española dedica á Infantería de Marina. Trátase dun triple monolito de pedra adornado cos escudos da Infantería de Marina e do concello de Ortiguiera.
O monumento conmemora cando no S. XVI houbo unha campaña de incursións navais da Armada Inglesa ao mando do capitán Drake. Un dos seus obxectivos era cidade de A Coruña e medio cento de orteganos axudaron á Infantería de Marina que defendía esta cidade.
O Muíño de Vento do Campo da Torre atópase na parte máis alta da vila, sobre o Barrio do Ponto a 65m. de altitude.
Foi contruido no 1888 no lugar onde antes houbo unha fortaleza medieval e antes, un poblado castrexo.
 |
| Muíño do Campo da Torre |
Tras décadas de estado ruinoso, no ano 2005 foi reconstruido de maneira fiel. Conserva as dúas pedras de moer, unha para o trigo e outra para o millo. Ata os anos 30 estivo en funcionamento.
 |
| Muíño do Campo da Torre |
Baixamos e desembocamos directamente na Praza de Isabel II.
Na Praza de Isabel II cocéntranse un conxunto de edificios emblemáticos: O edificio que alberga o concello, a igrexa de Santa Marta e o Teatro da Beneficencia que antigamente formaban o Convento de Santa Marta. As súas orixes están no S. XVI aínda que os edificios que vemos actualmente son do S. XVIII.
 |
Praza de Isabel II
A igrexa de Santa Marta foi erixida no S. XVIII e forma un corpo coa Casa do concello á que se une formando un ángulo recto. O Convento orixinal foi destruído por un incendio no ano 1550. |
 |
| Igrexa de Santa Marta |
O conxunto conventual pertencía á Orde dos Dominicos.
 |
| Casa do concello e Teatro da Beneficencia. |
Seguimos polo centro da vila, agora pola rúa Luciano Pita tamén chamada Rúa real ou Ancha onde hai edificios señoriais con fachadas modernistas con galerías e balconadas de ferro.
 |
| Rúa Luciano Pita |
 |
| Rúa Luciano Pita |
A seguinte casona cunha fermosa fachada foi dun indiano. É a Casa da Cordeira |
| Rúa Luciano Pita |
Estas casas foron construidas a finais do S. XIX e primcipios do XX e nelas viviron algúns dos personaxes máis representativos da política e da cultura de Santa Marta.
 |
| Rúa Luciano Pita |
Unha pequena prazoleta encarando xa o final do percorrido:
Unha última foto pola estrada xeral. Un pouco máis adiante, chegamos de novo á Oficina de Turismo que foi o inicio e final da nosa ruta.
Páxinas web consultadas:
https://www.paxinasgalegas.es/fiestas/jardines-del-malecon-o-de-julio-davila-ortigueira-25021.html
https://perderelrumbo.com/que-ver-en-ortigueira/
https://es.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADa_de_Ortigueira_y_Ladrido
https://www.paxinasgalegas.es/fiestas/barrio-do-ponto-ortigueira-4712.html
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ferrol/2006/10/19/ortigueira-rendida-marines/0003_5208454.htm
https://www.turismo.gal/recurso/-/detalle/181221000192/muino-de-vento-do-campo-da-torre?langId=es_ES&tp=10&ctre=59
