xoves, 29 de febreiro de 2024

DOLMEN DE SANTO TOMÉ/ PRADO DAS CHANTAS. RUTA CIRCULAR DENDE O CURRO DE SANTO TOMÉ (VALADOURO)

Volto ao concello de O Valadouro e á parroquia de Santo Tomé de Recaré (non confundir con S. Xiao de Recaré) unha das  10  que forman o concello. Esta parroquia tiña en 2021 só 37 habitantes e ano a ano vai perdendo poboación.

Un tramo da ruta que vou facer hoxe xa o coñecemos de cando fixemos a ruta "Fervenza de Torez"

Esta é unha ruta curta, fácil e moi, moi fermosa na que destacan as extraordiarias vistas dende un entorno marabilloso de prados entre montañas onde pastan vacas e cabalos, veremos o Prado das Chantas, o dolmen de Santo tomé...unha ruta na Mariña Lucense para non perder.

Características da ruta:

Lonxitude: 5,5 km.

Dificultade: baixa

Ruta circular sen sinalizar (só está sinalizado o dolmen e o Prado das Chantas)

O meu track en WIKILOC:

Descripción: 

Inicio esta ruta no Curro de Santo Tomé onde cada verán se celebra a Rapa das Bestas. Este curro é de madeira e non é grande. Tal vez esta rapa congrega menos xente que noutros lugares (nesta zona Mondoñedo e Viveiro) esta é unha rapa máis familiar e sen aglomeracións.

Ao pé do curro vemos un sinal cara ao dolmen e aló vou. O monumento non se ve a simple vista, hai que abrir a cancela que se ve na foto e seguir por un carreiro que remata no monumento.

 

O carreiro ao dolmen:

Este dolmen de Santo Tomé está moi ben conservado. Está formado por 4 pedras verticais(ortostatos) e unha que as cubre. É un monumento funerario da época neolítica.

Dolmen de Santo tomé.
 
Na parte interior dos ortostatos hai unha xoia botánica: un musgo bioluminiscente chamado "ouro de trasno" e que se atopa en moi poucos lugares de Galicia.

Dende o miradoiro que hai neste Curro de Santo Tomé temos unha espectaculares vistas sobre o Valadouro e montañas próximas.

O Curro, o miradoiro, o dolmen e esta área recreativa forman parte dun mesmo entorno, están situados a escasos metros uns dos outros.
Área recreativa e curro de Santo Tomé

Empezo a camiñar e esto é o 1º que me atopo. A escasos metros do Curro hai un peche (hai 3 meses non estaba) É un peche posto a conciencia, non tiven forma de abrilo por ningún dos extremos así que aproveitei un arame que estaba máis baixo, como se alguén xa pasara antes por aí para poder cruzar. Eu pregúntome se nunha pista pública se poden poñer peches así.

Poucos metros despois do peche anterior, atopo este sinal que marca a ruta do Penido, un percorrido lineal que sae de Ferreira e chega ata esta zona. O que noto é que o sinal marca a dirección equivocada porque nos manda á dereita e nós temos que seguir a pista para ir ao Prado das Chantas que no sinal tamén o indica. Non sei se moveu o vento o pau sobre o que está o sinal ou se foi con mala intención...

Eu como xa sei por onde queda o Prado das Chantas, sigo pola vista e vexo os dous Penidos: O Penido Vello e o Penido Novo.

Esta zona é de prados onde pastan as vacas e os cabalos.

As vistas, a medida que ganamos altura, son espectaculares.

Cada vez máis cerca dos Penidos que me prometín subir algún día sen moito tardar. Estou no que en Asturias chaman braña: prados situados en zonas altas. En Galicia en cambio unha braña é un pasto moi húmido en zonas baixas, frecuentemente á beira dos ríos.

Non lembrei que o acceso ao Prado das Chantas está algo máis adiante e crucei onde se ven eses paus que estaban tirados.


Onde se ve algo máis adiante algo azul (é un plástico) por aí é a entrada real para cruzar.


Temos que atravesar (só empezando a subida) unha zona encharcada e máis estes días nos que choveu moito. Ao mellor no verán está seco.


Vistas que temos dende o Prado das Chantas.

Vistas por outro lado.

Nuha das pedras, eu vexo o que semella o pescozo e a cabeza dun ser, non sei se humano ou animal...

Non se sabe de certo a función ou a orixe destas pedras grandes que delimitan un prado. Hai quen di que foi un lugar sagrado e quen opina que foi un curro medieval.

Prado das Chantas e os dous Penidos de fondo.

Aquí non medra ningunha árbore, só hai prados e montañas peladas. Para min, moi fermoso!!

Na foto seguinte vese o acceso ao Prado das Chantas. Non entrei por aí pero si saín.

Na foto seguinte, o Rego do Penido Novo que despois, máis abaixo forma a fervenza de Torez

Sigo pola pista entre paisaxes abertas onde os cabalos, eguas e poldros pastan libremente.

A pista remata algo máis adiante, por eso eu quero pillar este camiño que parece público pero que atopo pechado.

Ao pé do anterior peche hai outro que delimita outra finca e por aí vexo que un arame está baixo así que aprovito e por aí cruzo.

Teño que cruzar de novo para o camiño e repto con facilidad onde o arame está un pouco máis alto.


Agora si que xa me atopo no camiño que quero e dende onde as vistas son amplas.

Á dereita vexo o camiño por onde teño que ir despois.

Nun momento dado teño que abandonar o camiño que traio e cruzar este prado. Non hai problema, non hai peche ningún.

Desemboco neste outro camiño

Ao pé dos montes deste camiño predomina o eucalipto pero polo medio deles vin bastantes acivros

Volvo cruzar o Rego do Penido Novo. A fervenza de Torez non está moi lonxe.

Atopo outro peche, pero este podo abrilo ben e por suposto pechalo que é como hai que deixalo para que o gando non escape.

Este outro camiño ancho vai levarme á pista pola que subín antes.

E aquí conecto coa pista.

Ao chegar a este peche do principio, pegado ao Curro de Santo Tomé, atopo que está así, aberto. Tivo que ser un coche que vin chegar ata o Prado das Chantas cunha muller que viña vixiar o seu gando.


mércores, 21 de febreiro de 2024

REGO DAS XESTEIRAS (CELAS-CULLEREDO)

 O concello de Culleredo forma parte da área metropolitana de A Coruña e está integrada nesta comarca. Hoxe fomos a este concello facer unha ruta por vez 1ª, concretamente á parroquia de Celas

Que dicir desta ruta? pois que é lineal e moi curta(1 km.) ou 2 km. se vas e volves polo mesmo sitio. Nós quixemos facela máis larga e circular subindo á aldea de Ermida de Ternande e despois meténdonos unha tremenda subida por un monte sen atractivo ningún. Nós seguimos para esto un track que facía este percorrido que eu non recomendo para nada. Mellor sería ir e voltar polo Rego das Xesteiras e listo.

É unha ruta que eu só recomendaría para a xente que vive por esa zona ou cerca. Non merece a pena desprazarse tanto como fixemos nós (3 horas en total, ida e volta) para ver un rego e uns muíños abandonados que aínda que están nun fermoso entorno, pódende ver noutro sitio calquera sen desprazarse tantos km. Enfín...que hoxe equivoqueime na elección da ruta...

Características da ruta:

Lonxitude: 5,6 km.

Dificultade: moderada pola costa infame que hai 

Ruta circular sen sinalizar. O Rego das Xesteiras si que está sinalizado o inicio polas dúas partes xa que se pode empezar en Celas ou na Ermida e non ten perda. Para facer o que nós fixemos si que se necesita seguir un track; eu deixo o meu en WIKILOC

Descripción:

Partimos dende a igrexa de Santa Mª de Celas, a uns 400m. do comenzo oficial da ruta para ver este monumento, a Torre de Celas e porque ademais hai onde aparcar comodamente.

Igrexa de Santa Mª de Celas

Esta igrexa é de orixe románico e sufreu moitas modificacions ao longo da hstoria. Ten unha soa nave e capela lateral. A fachada principal que vemos é do S. XIX:
Igrexa e cruceiro de Celas

Comenzamos a camiñar polo parque ao pé da igrexa, un lugar moi fermoso e coidado que na primavera e verán te que estar precioso. É ademais moi grande.

 
Deseguida atopamos a Torre de Celas ou de Vinseira no mesmo parque. A Torre é o único que se conserva do que foi unha fortaleza medieval posiblemente do S. XIV propiedade dos Andrade e que foi destruida na Revolta dos Irmandiños no S. XV. 
Foi restaurada no 1992 polos alumnos da Escola-Taller Ponte do Burgo. Dende 1994 é BIC (Ben de Interese Cultural)

Outro aspecto do parque no entorno da igrexa e da Torre de Celas.
 
Na foto seguinte, se nos fixamos, podemos ver nun tronco dunha árbore unha réplica pequena da Torre.

Saimos á estrada e ao pouco aparece a sinalización que nos introduce no Rego das Xesteiras.

O inicio "pinta ben". Ata 18 muíños chegou a haber na parroquia de Celas. Neste tramo do Rego das Xesteiras hai 11 aínda que eu só din visto 10.


O 1º muíño que vemos sería o nº 11 xa que empezan a numerarse na outra parte, seguindo o curso descendente do rego. É o de Ramallal
Muíño de Ramallal

A ruta vai sempre pegada ao rego polo que o son da auga sempre nos acompaña.

O muíño nº 10 é o de Pose. O estado no que se atopan os muíños é lamentable.
Muíño de Pose
 
Os muíños atópanse en ambalas dúas  marxes do Rego. Nós vimos camiñando pola beira oposta ao que vemos na foto. Podemos achegarnos a el cruzando esa rústica pontella de pedras. 

Aquí para min o entorno perde moito cos eucaliptos ao pé.

Cruzamos algunha ponte:

No ano 2005 os propietarios destes muíños ceden o uso ao concello de Culleredo para a súa recuperación e conservación. É dicir hai case 20 anos desa cesión pero os muíños a verdade moi coidados non están...

O monte de eucaliptos baixa ata  o mesmo rego.
  
Este rego das Xesteiras era ben aproveitado.


Vexetación de ribeira característica da humidade: felgos e mofo ou musgo.


 

Este é o de Fragoso,  moi abandonado coma case todos.
Muíño de Fragoso

O muíño de Fraganova está restaurado. Aquí remata o Rego das Xesteiras ou empeza, claro.
Muíño de Fraganova

Seguindo un track, fixemos esta ruta circular en lugar de ir e volver polo Rego das Xesteiras.

Sempre en subida, atravesamos a aldea de Ermida de Ternande que pertence á parroquia de Celas.
 
Deixamos a aldea para internarnos nun monte de eucaliptos por unha pista cunha importante subida polo moito desnivel.

 Non son nin 2 km. pero fánsenos eternos!

Eso si, despois da subida, ven a baixada...que gusto!!

Non me parece nada atractiva esta parte da ruta. Nin a subida nin a baixada.

Atravesamos polo medio da aldea de Celas para chegar ao punto de inicio.

Fomos xantar ao Burgo, outra parroquia (a máis importante e máis poboada de Culleredo) ao restaurante  Taberna do Campo. O Burgo (oficialmente Santiago do Burgo) é a parroquia que conta cunha maior densidade de poboación de Galicia. O Burgo é  a principal área de crecemento natural de A Coruña ao ser a cidade unha península e non poder medrar cara ao mar.
Cruceiro ao pé da ponte medieval e da ponte moderna.

A Ponte do Burgo é un dos munumentos máis representativos do concello de Culleredo. É da época medieval con posteriores restauracións , a última foi feita no 1992 polos alumnos da Escola Taller "Ponte do Burgo". Consta de 11 arcos de medio punto algúns deles da ponte orixinal e outros reconstruidos. Actualmente é ponte peonil que une Culleredo e Cambre.
"Si este puente pudiera hablar nos relataría las historias de los cientos de años de los que ha sido testigo y hasta protagonista, siendo una de las historias más interesantes la de su destrucción durante la Guerra de Independencia en el siglo  XIX. En enero del año 1809 los británicos, comandados por Sir John Moore, emprendían la retirada hacia las islas escapando del ejército francés. La misión era llegar hasta la ciudad de A Coruña, lugar acordado de donde partirían los navíos de retorno. Moore dio orden de volar el puente para ganar algo de tiempo a los franceses, puesto que este era el paso  para cruzar la ría más cercano a la ciudad Coruña. A pesar de este hecho, las tropas francesas comandadas por el mariscal Soult  consiguieron avanzar y se produjo días más tarde la conocida Batalla de Elviña, en la que el comandante británico quedaría herido de muerte. Los dos bandos consiguieron su propósito, los ingleses embarcar hacia su tierra y los franceses tomar la ciudad" (https://turismoculleredo.gal/es/project/puente-del-burgo/)
Ponte medieval do Burgo

Nun extremo da Ponte do Burgo está a igrexa de Santiago. Sabemos da existencia desta igrexa dende o S. XII. Sufreu unha grande remodelación no S. XVIII e outra máis modesta no S. XX que configuran o templo que hoxe vemos. Aínda que a súa orixe é románica quedan moi poucos elementos deste estilo.


Igrexa de Santiago do Burgo



Páxinas web consultadas:

https://www.galiciamaxica.eu/galicia/a-coruna/iglesiasantiago-2

https://www.xunta.gal/portada