ALDEAS HISTÓRICAS DE PORTUGAL: MONSANTO,

Dos días 23 ao 26 de xuño realizamos unha viaxe a 2 aldeas históricas de Portugal e a outras 3 máis, así como  a Cáceres, Plasencia e Zamora con "Amigos das Viaxes" da man de Jaime Cancio. Foi unha viaxe ben fermosa visitando unha zona de Portugal menos coñecida e aproveitando para ver tamén outras cidades españolas que quedan cerca da fronteira co país veciño.

As Aldeias Históricas foron constituidas no 1991 polo Goberno de Portugal para promover o turismo na zona onde se ubican.  No 1998 iniciouseo Plano de Recuperação das Aldeias Históricas para a preservación dos seus cascos antigos. Este plan contou coa financiación do Fondo Europeo de Desenrolo Rexional e os seus obxectivos principais, aparte dos traballos de conservación, era mellorar a calidade de vida dos seus habitantes, da economía e da  infraestructura local. 

Saímos o día 23 xoves á tarde para chegar ao noso hotel Termas de Santiago ubicado no municipio de Penamacor ese mesmo día á noite.

O noso hotel en Portugal

Cabe dicir que Penamacor o mesmo que Monsanto, 1ª aldea que visitaremos, pertencen ao distrito de Castelo Branco pero a distintos municipios.

O mesmo que España está dividida en Autonomías, Portugal está dividida en DISTRITOS, en concreto ten 18 distritos.

Estamos polo tanto no distrito de Castelo Branco e o venres pola mañá despois de almorzar no noso hotel imos á 1ª das aldeas históricas:

MONSANTO.-

Monsanto é unha freguesía (unha parroquia) que pertence ao municipio de Idanha-a-Nova. É unha das dúas aldeas históricas que visitamos.

Chegamos a Monsanto e parece que entremos nunha aldea de conto coas súas rúas medievais, coas casas que parecen aplastadas por grandes rochas e son o seu maior reclamo turístico e na parte máis alta non podía faltar un castelo medieval.

O 1º que vemos ao chegar e dominando a aldea é a Torre de Lucano, un campanario medieval do S.XV que permanece intacto ao paso do tempo. Tamén vemos a muralla que data do S. XVIII.

Unha rúa de Monsanto.

En 1º lugar dirímonos ao castelo pero en lugar de ir co grupo pola dereita, nós optamos por ir pola esquerda porque eu sabía que había unha pequena ruta de sendeirismo chamada "Ruta dos Barrocais" que ía por ese lado e chegaba tamén ao castelo e claro unha namorada do sendeirismo non podía deixar escapar a ocasión...

O percorrido é curto e non vale para calquera xa que o chan é moi irregular e hai que estar acostumado a camiñar por sitios así.

Inmensas rochas por todas partes e unhas vistas espectaculares nos acompañaron:

A ruta non ten perda xa que está perfectamente sinalizada e explica cada recurso que se atopa. Na foto seguinte por exemplo vemos os "Penedos Juntos", dous enormes bolos graníticos que se bican. Pasaremos polo medio deles:

As formacións xeolóxicas que imos vendo a medida que subimos chaman a nosa atención.

Os buratos que vemos na seguinte rocha reciben o nome de Laje das Treze Tigelas ou Tigelinhas da Fidalga. (Tigela significa cunca en galego e laje significa pedra)) Son unha cavidades circulares na rocha pouco profundas que algúns consideran de orixe antrópica (é dicir algo modificado pola acción humana) como que houbo nese lugar un santuario ancestral ou tamén hai a lenda que atribue a orixe dos buratos á caridade dunha señora (unha fidalga) que fai servir sopa aos pobres neses buratos. A explicación máis crible é que son resultado do fenómeno natural da erosión.

Xa podemos divisar o castelo, a capela de S. Miguel e a Torre Peao.

Vemos un primeiro plano da Torre Peao que foi unha atalaia illada algo alonxada do castelo e que foi derribada a finais da I. Media intencionadamnete porque podía ser unha ameaza para o castelo en caso de asedio.

Torre Peao

A capela de S. Miguel pénsase que é do S. XII. É de estilo románico e foi a 1ª igrexa parroquial de Monsanto, construida polos Cabaleiros Templarios (eran os que protexían os camiños e peregrinos que ían a Terra Santa) ao mesmo tempo que o castelo. Esta igrexa foi utilizada ata mediados do S. XIX.

Capela de S. Miguel

Capela de S. Miguel por dentro. Conserva o altar.

Ao redor da capela vimos tumbas antropomórficas que se atopan nun estado moi bo de conservación. Varios estudosos apuntan que tal vez teñan orixe visigodo. Vimos 7 ou 8.

 

Vista de frente da capela de S. Miguel onde observamos o seu indudable estilo románico nos arcos da fachada principal.

Confluimos no camiño que vén pola dereita por onde veñen os outros comañeiros da viaxe. Nós viñemos polo carreiro que vemos en 1º termo.

Vemos o castelo en toda a súa maxestuosidade:

Dende o castelo as vistas son espectaculares. Estamos a 758 m. de altura e podemos xirar 360 graos contemplando as máis lonxanas montañas, os vales, as vilas...

Aínda que nos está clara a orixe deste castelo parece ser que foi construido ao redor do S. XII polo rey Afonso Henriques que o entregu aos Templarios.

No medio do castelo vemos a Capela de Santa Mª que foi construida moito máis tarde que o castelo, concretamente no S. XVII sobre outra máis pequena. No S. XVIII foi completamente devastada durante a ocupación das tropas francesas e foi recentemente restaurada de aí que a vexamos tan "ben conservada".

Durante séculos o castelo de Monsanto foi un lugar estratéxico onde se libraron multitude de batallas, pero no S. XIX houbo unha gran explosión no almacén das municións e o castelo quedou practicamente en ruinas. Foi declarado Monumento Nacional en 1948.

Panorámica dende o castelo:

 

O castelo chegou a ter dúas portas de entrada, unha torre da homenaxe que non se conserva e catro torres vixía.

 

Na foto seguinte vemos unha porta de acceso, unha torre de vixiancia e en 1º termo a cisterna (depósito que había nos castelos para almacenar auga)

Rematada a visita ao castelo, toca baixar. Nós fixémolo por onde subira antes o resto do grupo realizando así unha ruta circular.

Baixando á aldea.

 Monsanto non chega aos 1000 habitantes. A inmensa maioría deles non vive na mesma aldea, senón na parte máis baixa, fóra das murallas. Moitas das rochas que vemos desprendéronse da montaña e foron aproveitadas para construir as casas servindo de tellado, de paredes...Espectacular!!!

 

Chaman a nosa atención uns habitáculos pechados. Resulta que son furdas(pocilgas de porcos) que antes estaban diseminadas por toda a aldea e foron reunidas nese lugar por motivo de saúde pública. Antiguamente os porcos, ao igual que ocurría nas aldeas galegas eran unha fonte alimenticia moi importante.

Unha furda

As casas máis espectaculares de Monsanto atópanse na parte máis alta da aldea.

 

Esta aldea parece a ilustración dalgún conto:

No mes de maio, Monsanto celebra a Festa das Cruzes para conmemorar un asedio medieval: según conta a lenda, os lugareños famentos tiraron a única vaca que lles quedaba por riba dos muros do castelo para burlarse dos seus inimigos aparentando que aínda lles quedaba moito que comer. Os atacantes foron enganados e fuxiron. Nesta festa, as mozas tiran cestas de flores e non faltan bailes e música xunto ao castelo.

Vimos as indicacións a un miradoiro e seguindo as mesmas nuns metros atopei esta área recreativa cunhas boas vistas pero como xa víñamos do castelo onde son insuperables...

O penedo que predomina esta paisaxe chámase "Penedo do Pé Calvo"

 

Algúns aspectos das rúas de Monsanto:

A Torre de Lucano ou do Reloxo foi unha torre vixía sobre a que podemos ver un galo de prata que lle foi otorgado a esta aldea ao serlle concedido o premio de "aldea máis portuguesa de Portugal" no ano 1938.

Torre de Lucano co gallo de plata encima.

Un pouco máis abaixo da torre vemos a Igrexa da Misericordia, de estilo renancentista do S. XVI.

Igrexa da Misericordia.

 

Xusto diante desta igrexa, nunha pequena praza que hai temos o Pelourinho que en castelán e en galego se traduce como "picota" e que é unha columna de pedra onde se expoñían os reos e as cabezas dos axusticiados para que servise de escarmento.

Pelourinho de Monsanto

Cada casa en Mosanto é diferente.

E na foto seguinte vemos a Igrexa Parroquial de S. Salvador do S. XV e restaurada no S. XVIII

E por último vemos o "Solar dos Pinheiros", unha antiga e noble familia de Monsanto que construiron esta fabulosa mansión no S. XVIII. Actualmente é un alonxamento turístico. Integrada na fachada do edificio vemos a Fonte do Mono.

Marchamos de Monsanto despois deste fermoso percorrido que fixemos con calma, dando tempo incluso a parar nalgún bar a tomar algo quen o desexou.

Páxinas web consultadas:

https://www.traveler.es/articulos/monsanto-el-pueblo-portugues-aplastado-por-la-roca-que-ver-que-hacer

https://www.turismoenportugal.org/monsanto

https://porto-north-portugal.com/oporto-portugal/monsanto-portugal-es.html

O BIERZO: CORULLÓN, CACABELOS E MOLINASECA.

 Hoxe visitamos a comarca de O Bierzo en León da man de "Amigos das Viaxes" que preside  Jaime Cancio. Como de costume, en canto á organización e atención na viaxe merece un sobresaínte.

Saimos ás 8:00 da Mariña de Lugo e despois de parar en Vega de Valcalce media hora a tomar un café ou que cadaquén quixo, chegamos ao 1º concello que visitamos sobre as 11:30h.

CORULLÓN.-

Corullón é un pequeno municipio da comarca de O Bierzo de menos de 1000 habitantes que está situado nunha fértil veiga que rega o río Burbia. Atopamos neste municipio mazás, castañas, peras, vides... e sobre todo cereixas, tantas que Corullón é chamado o "Jerte berciano" 

"Un pueblo que huele a cerezo y a uva, que es balcón al Bierzo, que sabe a lo mejor de la huerta berciana y conserva auténticas joyas patrimoniales" lin nalgún sitio e penso que é un moi bo resumo do que é este municipio.

Ademais de ter unha moi productiva horta, Corullón tamén é sinónimo de románico e así o imos ver en dúas igrexas. A primeira, entrando na vila é :

 Igrexa de S. Miguel. En documentos do S. XII  xa aparece nomeada esta igrexa. Ten unha planta dunha soa nave e un ábside semicircular.

Igrexa románica de S. Miguel.

Na fachada sur vemos dúas ventanas con arcos de medio punto e con columnas con representacións de animais e humanos.

Nesta fachada sur está tamén a entrada principal cunha porta sinxela de arco de medio punto con arquivoltas apoiadas sobre columnas de capiteis decorados.

A continuación, dúas imaxes da igrexa por dentro. A primeira é un detalle das ventanas que, como en tódalas igrexas románicas, son moi estreitas. Están adornadas cunha columna a cada lado que rematan en chapiteis adornados con distintas figuras.

  

A seguinte fotografía é unha imaxe do altar maior, no ábside semicircular.

Unha imaxe da igrexa pola outra parte. A torre foi contruida en datas posteriores á igrexa. 

Logo de visitar esta igrexa, fomos camiñando ata a outra que está moi cerca. Atravesamos a "Plaza del ayuntamiento".

Fomos vemos cerdeiras que nesta época aínda algunhas teñen os seus froitos sen recoller.

 

E chegamos á igrexa de S. Esteban, tamén románica aínda que deste estilo só conserva a nave central e a portada principal. A primeira igrexa foi contruída no S. XI pero 7 anos máis tarde foi destruída e foi reconstruída rematándose no ano 1100. Non poidemos vela por dentro poque nese preciso momento estaban na Misa.

Debaixo, un detalle da Portada románica que se conserva da antiga igrexa. Un arco de medio punto con dúas arquivoltas apoiadas sobre columnas.

De volta ao autobús, volvemos cruzar a Praza do concello. Corullón é moi pequeno e máis ca unha vila, semella unha aldea.

A continuación subimos ata o miradoiro de Corullón dende o que temos excelentes vistas sobre diversas aldeas e vilas do Bierzo da veiga do río Burbia e ao lonxe temos os Ancares galegos.

Seguindo o programa da viaxe, dirixímonos cara á Cacabelos pasando antes por unha plantación de cerdeiras onde poidemos probar e mercar cereixas.

As cereixas están agora mesmo en plena temporada e as do Bierzo son famosas polo seu sabor. Esta froita depende moito das condicións meteorolóxicas e este ano parece que foron as axeitadas (non houbo xeadas e choveu pouco) polo que o producto é grande e moi saboroso. Moita xente mercamos caixas de cereixas.

Plantación de cerdeiras.

O Bierzo ocupa unha fértil chaira cunhas características propias en canto a chan e clima por estar rodeado de montañas que protexen esta zona dos ventos húmedos e fríos do Atlántico e tamén queda fóra dos rigores extremos da meseta. É por esto e, como xa escribín antes, que se dan moi ben moitos cultivos e outro deles son as vides. Na finca onde compramos as cereixas comparte veciñanza cos vides nas que xa asoman as uvas.

 

Despois da visita á plantación de cereixas, fomos comer ao restaurante Casa Gato en Cacabelos. Un lugar moi fermoso. Nós comemos na terraza cuberta con vistas aos xardíns. Que dicir da comida? pois de 10! Tíñamos un menú moi abundante e moi variado: Fabas á mariñeira, Chícharos con touciño e chourizo, lentellas con chocos e luras, codillo ao forno,  costela de tenreira ao forno con ensalada e patacas e postre e bebida. E non era para elexir algo do anterior, non! serviron na mesa todos eses platos e cadaquén podía comer o que quixese e repetir o que lle dese a gana. Que dicir da atención ? pois que tamén de 10. Estaban sempre pendentes por se necesitábamos algo, super ambles e atentos.

Seguindo o programa, visitamos agora a vila de :

CACABELOS.-

É outro concello do Bierzo de ao redor de 5000 habitantes. Ademais de árbores foiteiras como en toda a zona, Cacabelos ten gran importancia dentro do sector do viño con moitas bodegas produtoras de viños coa Denominación de Orixe Bierzo.

Ao entrar na vila o 1º que vemos é a estatua á vendima que xa nnos achega a idea da importancia dos viños nesta localidade e en todo o Bierzo.

Estatua á vendima

 Esta columna danos idea do pasado romano desta vila que nesa época da invasión romana se chamaba Berguidum Flavium. Cando a conquistaron, chamábase Bergdunum polos celtas.

Na columna vemos, na base a inscripción Asturica Augusta e unha frecha. Significa que  indo nesa dirección atopamos Astorga.

No mes de agosto hai unha festa na vila, a Ludus Bergidum Flavium de recreación histórica na que os cacabelenses renden tributo a unha cidade que foi centro administratvo e político na época romana.

Vemos a Igrexa de Santa Mª. Da primitiva do S. XII só queda a ábsida de estilo románico porque no S. XVI foi reconstruída case toda. A principios do S XX, foi construída unha nova torre.

Igrexa de Santa Mª

Unha rúa con nome en latín:

Imos camiñando pola rúa máis importante dende a Idade Media, á que van a dar tódalas demais rúas: a de Santa Mª. Nesta rúa iremos vendo os exemplos mías representativos de arquitectura relixiosa e civil con igrexas e casonas con fermosas balconadas.

 

Cacabelos atópase en pleno Camiño de Santiago e esta rúa é testemuña do paso de milleiros de peregrinos ao longo da historia. 

Un inmenso escudo heráldico na fachada dunha casa.

A ermida de S. Roque foi reconstruída no S. XVI cando aínda se chamaba Ermida da Vera Cruz. Despois das pestes de finais dese século, cambiáronlle o nome polo de S Roque, santo protector desa enfermidade. Desde esa data foi reconstruída en varias ocasións, a última foi no S. XVIII

Capela de S. Roque

Seguimos camiñando por esta fermosa rúa 

 

E chegamos ao Hotel "Moncloa de S. Lázaro" . Este edificio foi un antigo hospital de peregrinos no S. XVII. No S. XX desaparece o lazareto e unha ermida que había e o edificio  é empregado como vivenda.

Nos anos 80 do S. XX iníciase a rehabilitación do edificio e engádense outras edificacións como o patio e a palloza que actualmente é usada como exposición e venta de productos bercianos.

Á entrada do restaurante recíbenos unha abundante vexetación. Á dereita, a palloza onde está instalada a tenda.

 Fermosa terraza 

 

Outro recuncho do hotel.

 

Un detalle dun salón interior.

Dende Cacabelos partimos para:

MOLINASECA .-

Molinaseca é o 3º concello da comerca de O Bierzo que imos visitar. Ten sobre 900 habitantes e a localidade está declarada Conxunto Histórico-Artístico dende 1975.

O desenrolo desta vila está vinculado á Ponte dos Peregrinos, unha construcción románica sobre o río Meruelo onde pode considerarse que empeza Molinaseca.

Vemos ao baixar do autobús unha estatua de pedra representando o apóstolo Santiago vestido de peregrino e tamén vemos varios peregrinos; por aquí pasa o Camiño Francés a Santiago.

Partimos dende a praza  do Santo Cristo onde hai un cruceiro que leva o mesmo nome.

Empezamos a camiñar pola Rúa Real, a principal desta vila e paso obrigado para os peregrinos e que une a Praza do Santo Cristo que acabamos de deixar coa Ponte romana.

É unha delicia camiñar por esta rúa medieval no medio das casas con eses balcóns tradicionais preciosos.

As rúas que dan á Rúa Real son moi estreitas, propias da I. Media.

En chegando á ponte, vemos á dereita a igrexa de S. Nicolás de Bari que se levanta sobre unha loma dominando toda a vila. É do S. XVII.

A Ponte Romana chamada Ponte dos Peregrinos xa que por ela chegan estes á R. Real. Dende esta ponte tan antiga temos para mín as imaxes máis fermosas de Molinaseca: a igrexa de S. Nicolás de Bari, a praia fluvial, a igrexa das Angustias e a mesma vila.

Ponte romana

A igrexa que vemos a continuación é a das Angustias. Foi construida no mesmo lugar onde houbo unha capela do S. XI. A actual é do S. XVII.

Cando o calor aperta, a praia fluvial é un dos lugares máis concorridos. É unha zona fermosa rodeada de céped, sombras, bares con terraza...

Praia fluvial.

Voltamos cruzar a ponte.

Na foto seguinte vemos a fermosa Praza del Rollo, empedrada e porticada.

Praza del Rollo

Outra rúa que desemboca na Real:

Marchamos de Molinseca pensando que non é de estrañar que estea considerada unha das vilas máis fermosas de España!