 |
| Fervenza do Rabiñoso |
No concello de Zas realicei esta outra ruta este mesmo ano:
Pedra Vixía e Torres do allo
Esa foi unha ruta preciosa que me encantara, aínda que estaba máis descoidada ca de hoxe e sen sinalizar.
A ruta de hoxe é super coñecida e moi frecuentada, moitas veces por xente non sendeirista que o único que vai buscando é a foto nas fermosas cascadas e tanto dende Budían ou dende Parga, a onde chega o coche, quedan moi cerca.
Zas é un concello da provincia de A Coruña que pertence á comarca de Terra de Soneira. É un concello que non chega aos 5000 habitantes. Ten 16 parroquias e a nosa ruta de hoxe transcorre pola de Gándara.
Características da ruta:
Lonxitude: 10,2 km.
Dificultade: fácil
Ruta circular, homologada e perfectamente sinalizada.
O meu track en Wikiloc
A miña valoración desta ruta:🔆🔆🔆🔆🔆
Descripción:
Iniciamos a ruta ao pé da Ponte sobre o río Sisto.
Xa dende o principio aparecen os muíños coma este, chamado "Muíño da Ponte"
O noso percorrido empeza seguindo o río Sisto.
Vemos antigos muíños case de seguido. Chegou a haber ata 17. Na foto de abaixo temos dous xuntos: os de "Ramón e o do Zapateiro" Case tódolos muíños están rotulados co seu nome.
 |
| Muíños de Ramón e do Zapateiro |
Non hai ningún muíño restaurado, todos están en ruinas.
 |
| Muíño de Castro e Novo en pésimas condicións. |
O seguinte, de Trelles, está bastante ben conservado.
 |
| Muíño de Trelles |
Seguimos ao pé do río nun percorrido relaxante nesta fría mañá de novembro.
Cantos anos terá a ponte de pedra da seguinte foto?
 |
| Ponte de pedra |
Camiños ancestrais con valados de pedra e que, a pesares que os eucaliptos parecen ameazar, aínda se conservan árbores autóctonas.
O camiño remata nunha estrada local. Remata o tramo lineal e imos empezar o tramo circular. Podemos ir á esquerda ou á dereita. Nós optamos por coller á esquerda como recomendan nas indicacións.
Budián.- O primeiro que vemos ao entrar nesta aldea é unha pequena e coidada área recreativa.
 |
| Área recreativa de Budián |
Budián é unha das 8 aldeas que conforman a parroquia de Gándara. Cruzamos esta aldea descubrindo unha arquitectura tradicional en forma de hórreos, cortes, pendellos, cabanotes, fornos...en pedra.
 |
| Cabazo tipo Fisterra (variedade Soneira) que non leva cruz nin pináculo no teito |
En Galicia existen varios tipos de hórreos chamados tamén de distintas maneiras, segundo a zona. Aquí, na Mariña de Lugo, son coñecidos como cabozos e nesta zona que hoxe visitamos chámanlles cabazos.
 |
| Budián |
Os cabazos que vemos nesta aldea son do tipo "Fisterra, variedade Soneira". Carlos Regueira é autor dunha obra moi coidada titulada "Atlas de hórreos de Galicia" onde documenta preto de 10000 hórreos, un terzo dos que se estiman que hai na nosa Comunidade.
Os hórreos tipo Fisterra, variedade Soneira, ás veces levan cruces e/ou pináculos no tellado como neste caso:
As súas casas de pedra coidadas con mimo compleméntanse cos valados de pedra.
Abandonamos esta fermosa aldea por un camiño que nos vai levar á fervenza.
A fervenza de Budián vai ser a 1ª que atopemos. Non ten moita altura pero o entorno é precioso! Está formada polo chamado Rego da Fervenza ou do Muíño Vello que dsemboca no río Sisto.
No seguinte vídeo é como mellor se ve:
Ao pé da cascada hai un muíño e un banco no medio dunhas rochas. Hoxe debido ao inmenso caudal da cascada non poidemos sentarnos nel.
Nesta ruta ao ser protagonista a auga, non faltan os muíños que no pasado cumpliron funcións moi importantes na economía e vida social das aldeas galegas.
Seguimos durante uns metros máis ao pé do Rego da Fervenza.
Ata que cruzamos esta pontella de pedra.
E aínda seguimos un pouco máis ao pé do rego tendo que apartarnos algo del nesta ocasión na que inundaba un pouco o carreiro.
Atravesamos a aldea de Parga. Esta aldea ten un dato moi curioso: conta con 2 horas menos de sol que o resto da parroquia xa que o Monte Pión abrígaa polo nacente e o Bico de Meda polo poñente.
 |
| Parga |
Voltamos ao río porque xa estamos moi preto da 2ª cascada. As pontellas de pedra fascínanme! Ao carón desta pontella facíase antaño o lagado do liño.
 |
| Pontella |
Esta fervenza de Parga ten unhha lenda: unha moza afogouse nestas augas porque non podía estar cerca do seu namorado e este foise e nunca máis voltou. Nas noites de lúa chea cando o son da fervenza é atronador, escóitase a moza chamar polo seu namorado.
 |
| Fervenza de Parga |
A forza da auga foi empregada no pasado por un muíño fariñeiro e dous batáns. O entorno, moi fermoso.
 |
| Entorno da fervenza de Parga |
Seguimos pegados ao río. Esta ruta é maioritariamente fluvial, pisando moi pouco asfalto e algún camiño interior.
No vídeo vemos moito mellor a fermosura desta 2ª fervenza que os veciños coñecen como "Fervenza do Pozo do Muíño"
O percorrido é moi doado. Onde máis coidado hai que ter é na cascada de Budián, xa que hai que subir e baixar entre rochas para contemplar ben a fervenza e poden estar húmidas e esvaradías.
A seguinte e última fervenza é a de Rabiñoso que salva un desnivel de 45m. en pouco máis de 200m. de percorrido. Esta fervenza é espectacular tamén e vai facendo varios saltos. Este da foto é o 1º.
 |
| Fervenza de Rabiñoso |
Imos subindo e vemos outro salto máis que é onde está situado o famoso bambán que seguro que fai as delicias de influencers e instagramers.
 |
| Fervenza de Rabiñoso |
Hoxe atopamos a moi pouca xente facendo esta ruta así que tivemos o bambán para nós solos.
A cascada do Rabiñoso en vídeo:
Ata 5 muíños chegou a haber neste entorno da fervenza.
 |
| Muíños |
Moi cerca dos muíños e da cascada está a ponte de Laxe e penso que é xa a 3ª ponte que vemos deste tipo: pedra grandes para atravesar un rego ou un río colocadas derriba duns piares ou muros laterais.. Son construccións tradicionais asociadas a vías ou camiños froito da evolucións dos pasadoiros ou poldras, normalmente cando o río leva bastante caudal e non abonda coas construccións anteriores. Algunhas destas pontellas permiten o paso do gando e incluso dun carro.
Ponte de Laxe
Saimos a unha estrada local pola que camiñamos uns 500m. antes de volver meternos por un camiño.
Un camiño antigo de carro onde predominan agora os eucaliptos, aínda que tamén vimos varios acivros.
Cruzamos outra vez o río Parga ou do Sisto para enlazar á esquerda co tramo lineal da ruta e chegamos deseguida ao punto de inicio.
Rematamos xantando no restaurante Casa Maroñas, a 7 minutos en coche dende o fin da ruta. Había moita xente e tivemos que agardar unha hora pola comida pero a verdade é que valeu a pena. Foi espectacular!!
Páxinas web consultadas:
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/cultura/2017/12/20/span-langgl-monumental-atlas-actualiza-percorre-spanos-horreos-galicia/0003_201712G20P39994.htm
https://www.quepasanacosta.gal/articulo/vimianzo/tesouros-berdoias-xii-99-cabazos-da-parroquia-i/20200926113848122176.html
