martes, 17 de maio de 2022

A SENDA DOS SENTIDOS. (MIÑO-A CORUÑA)

 O ano 2021 o concello de Miño preprarou a Senda dos Sentidos. Unha pequena ruta lineal que vai dende a Ponte do Porco ata a praia de A Ribeira ou viceversa.

Pola mañá estivemos en Bergondo onde realizamos a Ruta do Rego de Callou. Ver AQUÍ e tamén visitamos o Pazo de Mariñán. Ver AQUÍ. O comenzo desta ruta da Senda dos Sentidos está tan só a 9 minutos en coche dende Bergondo así que alá fomos aproveitar ben a tarde.

Miño queda ao lado de Bergondo:

O concello de Miño, rodeado de laranxa

A Senda dos Sentidos forma parte da ZEC ( Zona Especial de Conservación) protexida pola Rede Natura 2000.

O nome á ruta venlle dado porque no seu percorrido desperta todos os nosos sentidos:

A VISTA.- Polas panorámicas fabulosas da Ría de Betanzos e súa contorna.

O OÍDO.- Polos sons dos cantos de distintas aves.

O OLFACTO.- Polos aromas, o do aire salgado do mar ou dos frondosos loureiros e outras plantas.

O GUSTO.- Polos sabores de distintos froitos que podemos atopar como os abruños.

O TACTO.- Polas diversas texturas vexetais como a das silveiras ou espiños, os carballos....e moitras outras especies vexetais que atoparemos.

Descripción da ruta:

Lonxitude: 5 km. porque nós fomos un pouco pola paseo marítimo da praia de A Ribeira coa que enlaza esta ruta e despois subimos cara á vila para tomar algo nun bar. En realidade, realizando estrictamente só a ruta son 4km. ida e volta.

Dificultade: ningunha. Moi apta para facer con nenos e ademais se a fas en verán tes praia tanto no remate como no final, empeces por onde empeces.

Ruta lineal moi ben sinalizada e con moitos puntos de explicacións.

O meu track en WIKILOC

Descripción:

Ao chegar á Ponte do Porco, xa nos namora o lugar sen empezar a ruta. Estamos no parque Fernado Pérez de Andrade "O Boo".

No ano 1976 dous veciños de Ponte do Porco (lugar que pertence á parroquia de Santa Mª de Miño) atopan un monumento que leva dende 1963, que era cando estaba pensado instalalo, na horta do seu autor, Alfonso Sanmartín en Teo (Santiago)

Nos anos 1977 e 1978 coa construcción dunha nova ponte sobre o río Lambre, faise un recheo e queda unha gran explanada onde se decide facer un parque infantil e colocar o monumento. No ano 1981 inaugurase o parque e o monumento. No 2021, o concello integra o parque no Camiño Inglés cunha senda peonil, crea unha plazoleta e amplía a zona axardinada dándolle o parque o nome actual.

Parque Fernando Pérez de Andrade "o Boo"


Este cruceiro basease nos que colocaban os Andrade nos seus principais edificios para indentificar a súa casa, o oso e xabaril eran os animais que os representaban. O xabaril , na Idade Media asociábase co demo e a cruz que vemos encima del representa a victoria do ben sobre o mal.
 Monumento dedicado a Fenando Pérez de Andrade "O Boo"

Parque de Fernando Pérez de Andrade

 Vemos a desembocadura do río Lambre:


Empezamos a camiñar por unha pasarela de madeira deixando atrás o parque e as dúas pontes:


Imos bordeando a praia de A Alameda.
Praia de Alameda
 Seguimos pola pasarela de madeira paralela á praia:

A praia de a Alameda non está tan concurrida como outras máis afamadas deste concello, é unha praia tranquila, de area moi fina, resgardada de ventos...para mín, preciosa!
Praia de Alameda
 Imos agora alonxarnos desta praia, estamos a punto de rematar esta pasarela que no regala a ábolos dous lados unha exuberante vexetación. 

 Iremos agora uns poucos metros por estrada. Non comezou aínda oficialmente a Senda dos Sentidos pero o que vimos ata agora xa nos ten namorados.

 E agora si que deixamos o asfalto e entramos na senda peonil. Aquí empeza a Senda dos Sentidos polo lado de Ponte do Porco.
Comezo ou final da Senda dos Sentidos en Ponte do porco
 Observamos como xa plantaron carballos que están xa medrando vigorosos.
 
A senda é moi fermosa e fixérona respectando o Medio.

Camiñamos á beira da vía do tren e vemos a vella estación:
 
E chegamos ao 1º Miradoiro (veremos 4) Este é do Carballo, o nome ten a súa razón de ser: un enorme carballo fai sombra ao banco. (En realidade hai máis de un)
Miradoiro de O Carballo
   
Levaremos sempre a ría á nosa esquerda. Estamos no Miradoiro dos Loureiros.
Miradoiro dos Loureiros
 
Aínda que por momentos non a vexamos pola espesa vexetación.
 
O seguinte miradoiro é do Salgueiro porque está a carón desta árbore:
Miradoiro do Salgueiro

"O Refuxio", un lugar onde aniñan moitas aves. Dá gusto ler os moitos puntos informativos desta senda.


Escaleiras feitas de xeito natural, sempre respectando o entorno:
 
Chegamos a un punto onde hai moito abruñeiros que xa teñen froitos:
Abruños e abruñeiros
  
Que lugar tan fermoso para camiñar!
 
E chegamos ao último miradoiro, o de Ondalonga.
Miradoiro de Ondalonga

O que nos gustan os túneles vexetais!!
Túnel vexetal
 
Estamos chegando ao final da Senda dos Sentidos e xa vemos a praia de A Ribeira e a vila de Miño.
Praia A Ribeira
Aquí mesmo remata ou empeza a Senda dos Sentidos.

 
Decidimos continuar un pouco máis xa que a senda anterior enlaza co Paseo Marítimo da praia de A Ribeira.
Praia A Ribeira

Neste punto decidimos subir cara á vila para atopar un bar. Vemos xa cerca, o porto de Miño.
 
Subimos por unha das pasarelas de acesso á praia e deseguida atopamos un bar.

No bar chamounos a atención este letreiro: " Se admite la entrada de perros, gatos, periquitos, jirafas pequeñas...."
Curioso letreiro

Voltamos outra vez á Senda dos sentidos, agora xa coñecida pero sempre descubrindo algo que non víramos como o panel informativo deste silveiral: " Este ecosistema que ás veces consideramos maleza, ten en realidade un gran valor para a biodiversidade xa que proporciona alimento e acubillo a moitas especies d eaves e outra fauna."
Eu xa non volverei mirar mal a un silveiral. Sempre se está aprendendo....
O silveiral

Non nos cansamos de facela outra vez. Esta paisaxe nunca cansa...

Chegamos á parte de asfalto (moi pequena e fixámonos nesta planta)


En lugar de volver rodeando a praia da Alameda, imos algo máis arriba, pola estrada e vemos (moi pouco, xa que ten uns muros moi altos) o Pazo de Echevarría. A familia Echevarría chegou a Galicia no S. XVIII procedente do país vasco e estableceron un tecido industrial entorno á industria peleteira, curtidoira e coa banca.

Pazo Echevarría
 O pazo está rodeado por un enorme muro moi alto que non deixa ver o interior pero si podemos ver que está nun estado de total abandono actualmente.

Muro exterior do pazo
E chegamos outra vez ao punto de saída. Entón empezamos a buscar a figura do xabaril que sabíamos que había na ponte antiga. Deunos bastante que atopar e cando xa nos íamos dar por vencidos...atopámola! Hai que abandoar o parque de Fernando Pérez de Andrade, cruzar a ponte e meternos nunha pequena área recreativa que hai debaixo da nova ponte e dende aí, mirar a ponte antiga e xa vemos a cabeza dun xabaril.

E aquí hai que contar unha lenda: Roxín Roxal era un mozo que aló polo S. XIV estaba ao servizo de Nuno Freire de Andrade e que se namorou da filla deste, Tareixa. Nuno decatouse dos sentimentos do seu doncel sobre Tareixa e non o podía permitir xa que ela era nobre e el un simple servo, así que concertou o matrimonio da súa filla con Henrique Osorio de gran linaxe e riquezas e desterrou ao seu doncel, Roxín, ao ver que o amor entre este e Tareixa continuaba. Nuno obsequiou ao seu doncel cunha bolsa de moedas de prata e unha daga de ouro para que empezase unha nova vida.

Pasou o tempo, Tareixa e Henrique casaron e de Roxín non se sabía nada. Ao pouco, un tremendo xabaril comezou a asolar os campos do feudo dos Andrade, matando incluso a algúns dos servos de Nuno. Este, cansado xa das queixas dos labregos, organizou unha batida para dar caza ao xabaril. Ao frente da batida estaría o seu xenro, Henrique e a súa filla que era unha excelente amazona. Foron acurralando o porco bravo e o animal, con frechas cravadas e máis feroz ca nunca, foi baixando polo monte ata a ponte que cruzaba o río Lambre. Na mesma ponte agardaban Henrique e Tareixa. Henrique ao ver vir o animal en lugar de lanzarlle a daga que tiña, saltou o peitoril da ponte e deixou sola a Tareixa frente ao animal que a matou e logo fuxíu monte arriba.

Henrique Osorio voltou ás súas terras sendo consciente da súa covardía e Nuno afundeuse na tristura. Aos poucos días, na ponte onde morrera Tareixa atopouse o temible xabaril morto e no seu pescozo unha daga de ouro cravada ata empuñadura. Cando Nuno viu a fera recoñeceu a daga e deuse conta de que se estivese con Roxín, a súa filla estaría viva. Dende entón, ese lugar recibe o nome de Ponte do Porco.

O xabaril de Ponte do porco

O xabaril ou porco bravo de Ponte do Porco.

E así rematou a viaxe de hoxe domingo, ben aproveitada, moi fermosa e na que, coma sempre, aprendemos moitas cousas novas!














luns, 16 de maio de 2022

PAZO DE MARIÑÁN

Estando en Bergondo e despois de facer a ruta tan curta do Rego de Callou que podedes ver AQUÍnon podiamos deixar de visitar o Pazo de Mariñán que eu tiña ganas de coñecer dende hai algún tempo.

Este Pazo está a uns 3 minutos en coche dende onde deixamos os coches (en Miodelo) para a ruta anterior. Xa hai un sinal indicativo alí mesmo da dirección que hai que coller.

O PAZO DE MARIÑÁN e os seus xardíns son Conxunto Histórico e Artístico dende 1972. As orixes deste pazo son de mediados do S. XV nunha defensa que mandara construir Gómez Pérez das Mariñas que participou de maneira directa nas Revoltas Irmandiñas.

Pazo de Mariñán
Este pazo foi herdándose de pais a fillos nunha liña xenealóxica sen rupturas ata chegar a Xerardo Bermudez de Castro e Suárez de Deza, señor de Láncara. (Os máis vellos da zona coñecen o pazo co nome de "Pazo de Láncara") Este home morre no ano 1936 sen fillos e donou o Pazo á Deputación de A Coruña para fins sociais. Entre os anos 1972 e 1975 a Deputación fixo obras de reconstrucción e ampliación cunha nova edificación que engadíu ao pazo, que é a á que vemos na parte esquerda da foto anterior.

Nós visitamos este lugar nun domingo de maio no que apenas atopamos a ninguén, tan só vimos unha parella paseando polos xardíns e na visita guiada ao interior éramos 6 adultos e 2 nenos. Dame a impresión que este fermosísimo lugar é pouco coñecido.

Aparcamos o coche e preguntamos a un garda que hai á entrada polas visitas guiadas que eu lera que eran moi interesantes e é a única maneira de ver o pazo por dentro. Díxonos que xa ía ser a seguinte e efectivamente non tivemos que agardar nada, deseguida pasamos acompañados por outra parella con dous nenos.

Parte nova do pazo

Esta visita ao interior foi guiada por unha rapaza que nos deu unhas explicacións moi amenas, dura 40 minutos que se pasaron deseguida e é totalmente gratis.

No interior non se poden sacar fotos. Dende a súa rehabilitación en 1975 (antes foi un hospicio, un dato que pouca xente sabe) e por certo hai unha entrevista a un señor na " La Voz de Galicia" no ano 2009, onde relata o mal que se pasaba nese lugar rexentado por unhas 40 monxas, relata o mal que trataban aos nenos e o moito que lles pegaban!

A guía ensinounos mobles moi antigos e obxectos artísticos de gran  valor pero que non son orixinarios do pazo xa que foi expoliado polo albacea e outras persoas antes de que un funcionario realizara o inventario do que había. Levaron ata 3 maletas con obxectos de valor e fuxiron pola ría. O mobiliario e outros obxectos son os que a Deputación de A Coruña foi recollendo para expor aí.

Poidemos ver tamén unha interesante pinacoteca maioritariamente de autores galegos e varias dependencias como salas para recibir, o inmenso comedor, a cociña, a capela...

Vimos a cociña que era unha gran lareira cunha inmensa chimenea na que cociñaban os criados e servía tamén para quentar o comedor e aposentos dos señores.

Actualmente o Pazo utízase para actos institucionais, para impartir cursos e como Museo do propio pazo.

OS XARDÍNS

En calquera pazo, o xardín é un lugar imprescindible e unha mostra de prestixio con 3 elementos fundamentais: plantas, auga e pedra. Pois no Pazo de Mariñán a estes elemento engádese a ría de Betanzos formada polo río Mandeo na súa desembocadura. Non hai foto que poda plamar a fermosura e a inmensidade destes xardíns, hai que pasealos despacio, sentándose a contemplar tanta beleza e ao mellor ata aves que abundan na ría e para o que che din nun letreiro da entrada que ao mellor precisas prismáticos.

O labirinto de buxo é o máis coñecido destes xardíns xa que aparece na maioría de fotos.  Con variadas formas xeométricas, chama a atención. Este xardín foi deseñado polo francés Mathias Thiebe

Labirinto de buxo

Pódese pasear libre e gratuitamente por estes xardíns de 9:00 a 21:00 tódolos días da semana.


 As camelias están moi presentes nestes xardíns, aínda que debe de ser polo grande que é en extensión, a mín non me pareceu que houbese tantas. De tódolos xeitos forman parte da Ruta Botánica da Camelia en Galicia

A situación ao pé da ría tamén ten a súa importancia:

Hai incontables rincóns para descansar e relaxarse, como este con masa e bancos de pedra:

Lugar de ocio ao pé do embarcadoiro
 

O pazo contaba co seu propio embarcadoiro cruzar a Ría de Betanzos cando fose necesario:

Embarcadoiro
Hai multitude de sitios para pasear coma este á mesma beira da ría:

Atopamos neste lugar unha colección de árbores únicas, de tódalas partes do mundo, alguhas centenarias, outras exóticas que medran de marabilla netas fértiles terras galegas.
Hai plátanos de sombra de 50m de altura, teixos, alvedros, vellos exemplares de mirto, ciprés de Portugal, palmeiras datileiras, freixos, eucaliptos centenarios nacidos das sementes que trouxo de Australia Fray Rosendo Salvado e moitísimas máis...
 

 O espazo que ocupa o xardín en total son 17 hectáreas e nel conviven plantas ornamentais, unha inmensa arboreda e unha inmensa extensión de árbores froiteiras.

 

A introducción de tantas especies diferentes de árbores e plantas, fai deste lugar un importante xardín botánico.

 

É todo un placer para os sentidos percorrer esta inmensidade natural sen que haxa ninguén máis que nós os catro. (Só vimos a outra parella cando xa nos íamos)




Nos anos 2006 e 2007 celebráronse no Pazo de Mariñán dous simposios internacionais de escultura co fin de achegar esta arte á xente e como froito de eso quedaron diversas esculturas que imos vendo ao longo do percorrido.
A da foto seguinte é de J. José Lomarti, escultor galego. Titúlase " Soñar sin descaso y hogar abierto para la máquina de la conciencia" é de 2008 e está elaborada en madeira e ferro.

Obra de J. José Lomarti
 A seguinte non sei que significa xa que non vimos letreiro. É moi grande, en madeira.


 A escultura seguinte chámase "Silencio", é do portugués Isaque Filipe da Silva Pinheiro. Do 2006 e de mármore.
"Silencio" de Isaque Filipe da Silva
 

A seguinte é do galego Francisco Escudero. Na placa pon: "Sin título/Mariñán. 2007. Granito"

Obra de Francisco Escudero

A escultura seguinte atópase xunto ao embarcadoiro. Non se sabe se é unha referencia filosófica ou relixiosa ou o epitafio dunha tumba pero chama a atención


Na seguinte fotografía vemos outras dúas esculturas. A Roda, obra do portugués Paulo Neves representa o movemento da vida e a outra en 2º termo, a Ánfora Guardiana de Manuel Patinha, escultor luso afincado en Ferrol.

 A través deste paseo accedemos á zona das árbores froiteiras:

 

É imposible aprezar na foto a enorme extesión que ocupan estas árbores foriteiras, a inmensa maioría son manceiras.

 Hai unha avenida rodeada por cereixeiras e a ámbolos dous lados, unha inmensa extensión do que creemos que que son practicamente todas maceiras:


 O EXTERIOR DO PAZO

O pazo é moi horizontal e sobresalen del só a torre (non esquezamos que foi unha fortaleza) e unha gran chimenea. 

Un gran portalón de pedra é o 1º que vemos e xa sabemos que imos entrar nun lugar importante, non é unha porta calquera esta. Vemos unha entrada maxestuosa:

  

O pazo ten forma de U e a entrada que vemos é a principal. Ten unha escaleira imperial realizada en granito cun gran valor histórico-artístico pola cantidade de esculturas e elementos ornamentales.

Este pazo é de estilo barroco do S. XVIII que foi cando sufreu unha gran reforma.


 Dannos a benvida dúas esculturas de dous serventes que reciben a quen chega. Hai tamén dous bancos que servían para atar as cabalgaduras e facilitar a súa monta. Na subida das escaleiras hai columnas con 4 caras esculpidas encima que te van mirando según sobes.


 Vemos a entrada ao pazo dende as escaleiras coa capela dedicada a S. Roque á man esquerda e a fonte no medio.
 

Estas son as escaleiras da parte posterior que dan a unha gran terraza ou solaina para tomar o sol como indica o nome en galego.. Son tamén moi importantes xa que intercalan tramos en ángulo rematados con esculturas como vasos, fontes e canles para a auga. Todo en granito galego. Dende a solaina, unhas portas dan acceso directo ao comedor, polo que se o tempo era bo, sería unha prolongación das estancias interiores.

 

Detalle das escaleiras posteriores, onde esta o labirinto de buxo.


Este é un pequeno resumo do que vimos neste pazo e os seus xardíns. Unha visita eu diría que imprescindible para coñecer fermosos tesouros que temos en Galicia.