venres, 11 de marzo de 2022

CAMIÑO NATURAL DO CANTÁBRICO. TRAMO: PORTO DO VICEDO-PRAIA DE ESTEIRO(MAÑÓN)

A piques de rematar este Camiño Natural, hoxe tocou un tramo ben fermoso que logo describirei polo miúdo.

Abandonaremos a provincia de Lugo (por esta transcorre a inmensa maioría do percorrido) e entraremos na provincia de A Coruña. Camiñaremos poos concellos de O Vicedo (Lugo) e de Mañón (A Coruña)

Características:

Lonxitude: 10,3 km.

Dificultade: fácil

Ruta lineal perfectamente sinalizada aínda que deixo aquí o meu track que se desviou un pouco da ruta oficial para visitar e comer no porto de O Barqueiro.

WIKILOC

Descripción:

Partimos pois dende o Porto de O Vicedo. De frente imos contemplando a vila e a praia de Fomento.

O Vicedo e a praia de Fomento.
A praia de Fomento é grande e atópase dentro da ría de O Vicedo. É unha praia urbana e nese lugar antes había uns asteleiros ; aparece algo abandonada e non está moi concurrida en verán xa que esta vila conta con outras praias moito máis fermosas: Xilloi, Area Grande, Caolín, Abrela...

Praia de Fomento

Un pouco antes de empezar o paseo marítimo vemos esta chimenea que nos chamou a atención: trátase dos restos dunha antiga fabrica de salazón.
Fábrica de salazón de Catá.
Iniciamos agora a andaina polo paseo marítimo de O Vicedo chamado "Paseo de Moledos". É un curto paseo pero cunhas impresionantes vistas sobre o porto de O Vicedo, a praia de Arealonga e a vila de O Barqueiro.

De frente, a vila de O Barqueiro a onde temos que chegar para xantar.
O Barqueiro
O Vicedo ten moitas praias e incluso calas pequenas coma esta de Os Castelos que linda coa de Arealonga. Aquí remata o paseo marítimo.
Praia de Os Castelos.
Este tramo que fixemos hoxe está perfectamente sinalizado. Aquí hai que pillar á esquerda pero nós  deviámonos  250m para ir ver a praia de Arealonga aínda que máis tarde a imos ver polo  outro lado todo o que queiramos.

Baixada á praia de Arealonga:
Praia Arealonga

Subimos ata a estrada por este carreiro:

E camiñamos en paralelo á estrada LU-862 por unha pasarela de madeira tan de moda e tan esvaradizas cando están húmidas como ocorre no día de hoxe.

A praia de Arealoga é a máis longa do concello e está na fronteira entre O Vicedo e O Barqueiro. É unha praia de area fina, regardada, en plena ría de O Vicedo. De frente vemos á nosa esquerda, a punta da Estaca de Bares e á dereita a punta das Laxes.

Un fermoso paseo entre piñeiros vai en paralelo á praia.
Praia e paseo de Arealonga

O paseo anterior remata nas 3 pontes, no límite das provincias de Lugo e A Coruña


Aquí, na
ría do Barqueiro, desemboca o río Sor ao pé do que vai a ruta Ribeiras do Bispo-augas Caídas que se pode ver AQUÍ ou tamén a Ruta Morgallón Río Sor que podemos ver AQUÍ
Desembocadura do río Sor.
O estuario que forma o río Sor na súa desembocadura é verdadeiramente fermoso, un lugar idílico no que a máquina non se cansa de sacar fotos:
Praia do Chamadoiro

A ponte metálica foi a 1ª das tres que existen, inaugurada en 1901 e que enlaza o concello de O Vicedo (Lugo) co de Mañón (A Coruña) A estructura consta de 3 tramos de 48m cada un e no ano 1980 foi cerrado o paso ao tráfico de vehículos porque estaba moi deteriorada. No 2005 foi restaurada e converteuse nunha ponte peatonal.

Ponte metálica de O Barqueiro
En 2005 realizouse unha profunda restauración da estructura que suprimeu os voladizos laterais para peóns, renovou as barandillas de ferro e cambiou o pavimento por vigas de madeira antideslizante. Dende entón leva a vía peatonal CP-6410 que une Mañón coa praia de Arealonga, en  O Vicedo.
Ponte metálica
Outra ponte, a última en construirse nos anos 80, e polo tanto a máis nova é para a circulación de vehículos na estrada AC-862
Ponte nova con O Barqueiro de fondo
A outra ponte é a de FEVE Ferrol- Oviedo, segunda en ser construida nos anos 60.
Ponte de FEVE
Cada ano celébrase na ponte metálica unha homenaxe aos republicanos que foron fusilados alí  no verán de 1936 ao comenzar a guerra civil. Os seus corpos eran botados ao río. No 2013 colocaron unha placa en memoria do exalcalde de Mañón Jesús Castaño Galdo, fusilado no Castelo de S. Filipe en Ferrol, de tódolos mañoneses torturados e fusilados durante aquelas datas.

O río Sor na desembocadura formando a ría do Barqueiro é unha estampa que non nos cansamos de mirar.

O camiño é fermoso rodeado de árbores. Estamos xa na provincia de A Coruña.

 Dende o dique Rego da Forca observamos máis de cerca as lanchiñas. Este dique foi unha construcción dende a que partían mercancias e dende épocas inmemoriales existía a figura do barqueiro que prestaba servizos de transporte na súa barcaza a persoas, animais e equipaxe. Desta figura resulta o nome da vila.

Ímonos achegando á vila. Vemos a súa ría que é unha das máis pequenas de Galicia pero tamén unha das máis fermosas. O río Sor na súa unión co Cantábrico forma unha preciosa imaxe.
O Barqueiro
Pasamos ao pé da estación de FEVE e dende este lugar a ruta segue cara arriba pola esquerda pero nós decidimos xantar no Porto de O Barqueiro e visitar ese lugar tan fermoso.
Estación de FEVE
 O Barqueiro pertence á parroquia de Mogor dentro do concello de Mañón. O Barqueiro é a capitalidade do municipio. Decidimos comer no restaurante "La Marina" , no porto e dende logo que foi unha boa decisión xa que é un lugar onde se come ben e abundante, dende logo con fame non se sae! Pódese comer de menú (se chegas antes da dúas) ou á carta. Nós comemos de menú por 10 € cada un e fabulosamente! Fomos atendidos por unha camareira chamada Lourdes moi amable e rapidamente.

Despois de comer e descansar un pouco relaxadamente neste porto, en lugar de voltar cara atrás para retomar a ruta onde a deixamos, collemos por unha ruá cara arriba(a única que hai) para ir ao encontro do percorrido oficial, algo que fixemos despois de atravesar subindo toda a vila (aprox. 1,2 km.)
Unha rúa de O Barqueiro
Deixamos atrás O Barqueiro que é unha vila escalonada, como se fose un anfiteatro natural.

Despois duns 2 km. pola estrada chegamos á igrexa de Santa Mª de Mogor.
Igrexa de Santa Mª de Mogor
 Como se pode subir ao campanario por unhas escaleiras exteriores, subín e esta é unha das vistas que hai:
 
Toca ir agora por unha estrada local na que non atopamos a ninguén, á beira da vía do tren:

Deseguida pillamos á dereita cara ao monte. Teremos que cruzar a ponte que se ve na foto.
 
Atravesamos un monte durante uns metros:
Desembocamos deseguida noutra estrada na que atopamos a capela de Santa Rosa
Capela de Santa Rosa
 Chamou moito a nosa atención o ben coidada e restaurada que está esta pequena capela que estaba aberta.
Interior da capela de Santa Rosa

Estamos xa moi cerca do final do tramo de hoxe na praia de Esteiro da que só nos separan uns metros que facemos por la beirarúa desta solitaria estrada.


A chegada á praia de Esteiro é un gozo e un relax para os sentidos. Para quen coma mín desfrutamos de entornos illados, fóra de aglomeracións, en contacto coa natureza en estado puro este é un lugar ideal. 
Atopamos un inmenso entorno de piñeiros debaixo dos que hai mesas con bancos, barbacoas, un espazo infantil para xogos, un chiringuito que incluso, agora no inverno, estaba aberto.
Entorno da praia de Esteiro

Entorno da praia de Esteiro
Para acceder á praia hai pasarelas de madeira co fin de preservar o espazo dunar que a rodea:
 
A praia é de forte ondaxe e moi apropiada para practicar surf. Os piñeiros chegan ao mesmo areal.
Praia de Esteiro
E aquí rematamos o tramo de hoxe. O vindeiro día arrancaremos dende aquí ata o final deste Camiño Natural do Cantábrico.

mércores, 9 de marzo de 2022

RUTA INDIANA+AS ACEAS (RIBADEO)

O pasado indiano de Ribadeo é moi significativo e atópase representado na multitude de vivendas construidas pola xente que emigrante imitando a arquitectura de cidades como La Habana, Bos Aires...etc

Grazas a estes emigrantes, Ribadeo viveu unha época de auxe económico, social e urbanístico nas últimas décadas do S. XIX e as primeiras do XX.

As vivendas que construiron os indianos son inconfundibles xa que en nada se parecen as orixinarias da nosa terra, senón que trouxeron unha arquitectura propia dos países aos que ían. Son unhas casas moi chamativas que simbolizaban a prosperidade, o éxito que acadaran na emigración.

Ribadeo conta cun gran legado indiano que imos descubrir nesta ruta que logo enlacei coa ruta que vai dende Illa Pancha ata As Aceas no porto para descubrir o fermoso paseo á beira da Ría, a Casa das Algas e xa ao final un Muíño de Mareas.

A ruta en WIKILOC:

Características:

Lonxitude: 9 km.

Dificultade: Fácil

Ruta circular sen sinalizar. Para quen non coñeza a zona é necesario seguir un track.

Descripción:

Empecei a ruta xunto ao IES Dionisio Gamallo Fierros, que foi o seu 1º director. Este IES ten moita importancia para mín, xa que foi onde cursei os meus estudos de bacharelato aló polos anos 70 do S. XX. Foi inaugurado no 1958 e daquela chamábase " Instituto Laboral Carlos Mª Rodríguez de Valcarcel". Ata o 1963 foi só masculino e no ano 2000 pasou a denominarse como agora o coñecemos.

IES Dionisio Gamallo Fierros

A Casa do Óptico foi levantada a principios do S. XX e debe o seu nome a que esta é a vivenda do óptico Pedro García. Está coroada por un miradoiro ou gurugú que identificaba as vivendas dos comerciantes e armadores dos S. XVIII e XIX. Vemos tamén a palmeira tan habitual dos xardíns indianos.

Eu lembro perfectamente que cursei nesta casa algún curso de bacharelato (5º curso, exactamente) xa que había tanto alumnado que nos ubicaban neste edificio e tamén no colexio Sagrado Corazón.

Hoxe este edificio alberga a  sede da Escola Oficial de Idiomas.

Casa do Óptico

Casa de Sela é unha das construccións indianas máis antigas de Ribadeo (1869) A sobriedade decorativa e o emprego de granito fai que esta vivenda lembre os pazos urbanos tradicionais galegos dos S. XVIII e XIX.

Os datos que existen indican que esta casa é unha réplica doutra que tiña o promotor en México.

Casa de Sela

Seguindo o percorrido,  atopo a capela da Virxe do Camiño, onde hai un monumento á escritora de orixe ribadense Luz Pozo Garza que foi unha poetisa membro da Real Academia Galega.

Na capela Virxe do Camiño  podemos ver a cruz de Malta na fachada. Non se sabe cando nin po quen foi construida esta capela, chamada así por atoparse ao carón do camiño que ía a Viveiro.

Monumento a Luz Pozo Garza, diante da capela

As palmeiras están por todo Ribadeo. Non só as veremos nas vivendas indianas senón tamén en rúas, parques...

A Casa dos Ananos foi levantada a iniciativa de Antonio Fernández emigrado a Argentina e coñecido en Ribadeo como Antonio dos Ananos. Esta vivenda inspírase en elementos autóctonos como a torre cadrada que lembra aos pazos e tamén na sobria decoración.
Casa dos Ananos

A Casa da Calzada foi construida en 1910 por orde da familia Lanza. Destaca nesta casa a ornamentación modernista: formas curvas e finos trabalos de forxa en balcóns e ventás. A torre, destinada a mstrar a opulencia dos propietarios, o xogo de formas na fachada e o xardín lembran a influencia francesa
Casa da Calzada
A Casa Rosa resulta que, aínda que o parece, non pertence á arquitectura indiana. Trátase dun edificio de estilo modernista que chama moito atención polo seu tamaño, a decoración e as cúpulas.
Casa Rosa
Detalle da decoración e cúpulas da Casa Rosa.
Casa Rosa
A rúa de S. Roque onde me atopo, é un compendio de fermosos e chamativos edificios.

A Casa de Dona Esperanza Leiras presenta elementos moi característicos da arquitectura indiana como son o porche e o gurugú ou miradoiro acristalado.
Casa de Dona Esperanza Leiras

O edificio da Axudantía foi mandado construir por Francisco López García e o nome débese a que durante moitos anos foi a Axudantía da Comandancia de Marina. Actualmente alberga tres vivenda aínda que foi concebido para unha sola. Este edificio demostra a puxanza do ferro en competencia coa madeira.
Edificio da Axudantía
A capela de S. Roque é pequena, de estilo barroco e ubicada nun cruce de camiños.
Capela de S. Roque
Este edificio foi construido sobre unha antiga fábrica de lenzos a finais do S. XVIII. A principios do XIX o concello facilitou a instalación do Teatro. Durante boa parte do S. XX foi usado como cine polo que sufreu unha profunda remodelación. O edificio é de estilo modernista
Edificio Teatro

Este mural onde empeza a rúa Rodríguez Murias titúlase "Buscando o norte" e é obra do ourensán Alexandre Prada.
 
Deixamos a rúa S. Roque para adentrarme na rúa Rodríguesz Murias que tamén ten unha boa representación de vivendas indianas.


Rúa Rodríguez Murias.
Ao rematar esta rúa, pillo á esquerda pola rúa El Viejo Pancho, para atopar deseguida a casa onde naceu este escritor. José Mª Alonso Trelles Jarén foi un escritor e poeta uruguayo que naceu en Ribadeo e é coñecido co apelativo de "El Viejo Pancho"
Casa natal de El Viejo Pancho

A Casa de D. Clemente un home que naceu en Ribadeo e que adquiriu na emigración unha considerable fortuna. Ao voltar mercou dúas vivendas contiguas e acondicionounas para crear unha sola. É polo tanto unha reforma e non unha obra nova, algo raro na arquitectura indiana.
Casa de D. Clemente
Torcendo á dereita, atopo a Praza do Campo tamén chamada Praza de España, lugar emblemático de Ribadeo porque alberga, ademais do parque de S. Francisco, monumentos como a igrexa parroquial, a Torre dos Moreno, ou o Pazo de Ibañez. É unha zona comercial e de bares de gran afluencia de xente sobre todo en verán.
Praza do Campo

Nun extremo da praza, atopamos a igrexa parroquial de Santa Mª do Campo que no pasado formou parte do convento franciscano que está moi preto da praza.

A rúa S. Francisco que parte da Praza do Campo, é unha zona chea de vida con cafeterías, tendas e con moitas árbores.

A Torre dos Moreno é a casa indiana por excelencia de Ribadeo, un icono desta vila construida en 1914 e 1915 por iniciativa dos irmáns Juan e Pedro Moreno Ulloa. O caracter innovador da vivenda feita en formigón e ferro, a súa fachada modernista e a súa cúpula sostida por catro cariátides, despertan a admiración de quen a mira.
Dende 1997 está considerada Ben de Interese Cultural e agora o máis importante é salvala do estado de deterioro no que se atopa.
No 2019, a empresa "Paisajes de Asturias", fíxose co 21% desta vivenda ( O 81% xa lle pertencía e o resto non se sabe a quen pertence) para rehabilitala e evitar que se desmorone.
Torre dos Moreno
Aquí empezaría ou remataría como é o meu caso a Senda indiana. Ao pé da Torre dos Moreno está o Pazo de Ibañez tamén coñecido como Pazo do Marqués de Sargadelos. Mandouno construir Antonio Raimundo Ibañez a finais do S. XVIII. É un edificio de estilo neoclásico que actualmente é a sede do concelllo de Ribadeo.
Pazo de Ibañez
As palmeiras predominan tamén no Parque de S. Francisco.
Palmeiras no parque de S. Francisco

O edificio da Aduana do S. XVIII é a testemuña dun pasado económico importante en Ribadeo. trátase dunha fermosa casona que esivo moi vinculada ao tráfico comercial do porto.

A partires de aquí quería baixar ata o porto e escollín unha das varias rúas que levan aí, concretamente baixei polo barrio máis antigo de Ribadeo: Cabanela. Máis que rúa, era un camiño que me levou directamente ao porto.
Ao remate das escaleiras, fíxome nesta ruina que en verdade, e despois de ter pasado ben veces por aquí, nunca me fixara: trátase da Casa do Bispo ou Torre de Cabanas. Hai tradicións que ubican neste lugar o antigo pazo do bispo Paio Cebeira no S. XII ou que tamén foi o emprazamento da torre medieval das Cabanas.
Nestes barrios de Cabanela e Porcillán, naceu Ribadeo.
Casa do Bispo ou Torre de Cabanas.
Aquí, no emprazamento das anteriores ruinas ubícase un auditorio ao aire libre. Neste lugar antes houbo unha praia.
Auditorio ao aire libre "Cabanela"

Estou no Paseo Marítimo que leva o nome de Alfonso R. Castelao e pillo á dereita para continuar dende aquí coa ruta das Aceas que vén dende  Illa Pancha e que vai coincidir tamén co Camiño Natural da Ruta do Cantábrico.
Paseo marítimo coa Ponte dos Santos de fondo.

As vistas dende o paseo son excepcionais á beira da ría e coa vila asturiana de Castropol á esquerda.
 
Deseguida estamos na praia dos Bloques que eu non coñecía e que me pareceu moi resgardada  e fermosa. O único inconvinte que semella ter é que en marea baixa como eu a vin non é posible o baño xa que ao ser a ría ten moito fango.
Praia dos Bloques

A praia anterior está no barrio de  A Vilavella. Especúlase con que a poboación de Ribadeo trasladouse á Vilavella dende Cabanela e Porcillán para protexerse das invasións marítimas.
A Vilavella
Este edificio que teño tan visto non sabía o que era. É a Casa das Algas. A recollida deste vexetal marino era moi habitual nas vilas da costa nos anos 70 e 80. Recollíanse aproveitando a baixamar e metíase en sacas e despois secábase. Unha vez secas perden a metade do seu peso polo que había que pillar moita para que fose o máis rendible posible. Unha vez seca, viñan camións recollela para levala á fabrica de Vilavella.
Actualmente, neste edificio está o club de remo da vila de Ribadeo.
A Casa das Algas

Bordeamos á enseada de Vilavella, deixando agora Ribadeo á esquerda e vendo o barrio de Vilavella coa praia dos Broques que acabamos de atravesar.

Enseada de Vilavella
Durante uns metros vou pegada á estrada por unha pasarela de madeira.
Pasarela de madeira

Para deseguida tomar un camiño máis á esquerda pegado á ría de Ribadeo.
 
Xa chegando ao muíño o camiño é máis sombrío, con máis árbores:

Un muíño de mareas é o que emprega como forza motriz a enerxía das mareas. O muíño de mareas  de Ribadeo está enclavado neste fermoso recuncho.
 
Dou a volta polo mesmo camiño contemplando a ría e as vilas xa asturianas de Figueiras e Castropol , o porto de Ribadeo e a Ponte dos Santos ao lonxe.

Na Casa das Algas en lugar de volver pola praia dos Bloques e o porto, pillo á esquerda para ir por diante do Parador de Turismo:
Parador de Turismo

Na Praza de Abastos atopamos un fermoso edificio que foi donado á vila por D. Ramón González Fernández, un indiano que apoiou tamén iniciativas culturais. O edificio construido en 1925 é moi elegante e conserva a función para a que foi creado, con postos de alimentación. Cada mércores celébrase o mercado semanal en torno ao edificio.
Praza de Abastos

Praza de Abastos
Nesta mesma praza atopamos a capela  da Orde Terceira fundada no S. XVII. Aquí está o mausoleo de Ramón González.

E Chegamos ao final deste fermoso e cultural percorrido no que, coma sempre, aprendín cousas novas!!

Páxina web consultadas:
https://www.ribadeando.com/
https://www.turismo.gal/inicio
http://turismo.ribadeo.gal/portada.php?idioma=es