SERRA DO XISTRAL DENDE CALVO - LABRADA (ABADÍN)

 A Serra do Xistral, ao norte da provincia de Lugo, non ten montañas de moita altitude (a máxima elevación está no Pico Cadramón con 1056m.) pero a entrada de ventos e nubes directamente so Cantábrico fan desta serra e do seu entorno un lugar duro e inhóspito, onde poucas veces se ve o sol.

A Serra do Xistral destaca sobre todo polas inmensas turbeiras e brezais que hai e que son un dos maiores reservorios de carbono de Europa. Pastan aquí vacas e cabalos en semi liberdade, neste espazo de incalculable valor natural onde nacen tamén os ríos máis importantes da Mariña lucense que van desembocar ao Cantábrico.

Tradicionalmente esta serra foi explotada pola gandaría (vacas e cabalos) que aínda veremos hoxe en abundancia,  no século pasado intentouse a plantación de piñeiros pero non se dan debido á dureza do clima. Actualmente, o gran recurso desta serra é a enerxía eólico e os aeroxeradores están por toda a serra.

A min encántanme as rutas na Serra do Xistral. Adoro esta paisaxe agreste e dura climatolóxicamente, ver o gando en liberdade, oir os moitos regos que aquí nacen e que logo algúns serán ríos...o que menos me gusta é a visión e o ruído de tantísimos aeroxeradores eólicos que perturban a paz destes lugares.

Características desta ruta:

Lonxitude: 7 km.

Dificultade: fácil

Ruta circular sen sinalizar. O meu percorrido en WIKILOC:

Descripción :

O inicio e final desta ruta vai ser na parroquia de Labrada (Abadín) no lugar chamado Calvo.

Esta parroquia está moi próxima á Serra do Xistral sendo esta o seu elemento xeográfico máis reseñable.

Apacamos ao pé desta capela de S. Antonio. Cando saimos da casa, na Mariña lucense, a temperatura era moi agradable, ía calor e sol. Ao chegar aquí houbo que abrigarse porque ía frío abondo. Estamos a case 700m. de altitude e nótase.

Capela de S. Antonio.

Fomos durante uns poucos metros pola mesma estrada pola que chegamos, ata pillar deseguida á esquerda.

Imos por unha pista asfaltada, estreita e pola que non pasa unha alma.

Empezamos a ver as primeiras vacas aínda cerca das casas.

Agora xa camiñamos por unha pista moi acondicionada. O Xistral, que xa vemos, agárdanos.

Un camiñar sen problemas á beira de prados.

Cruzamos por derriba do río Pedrido, ou o que é o mesmo, río Masma que aquí, pouco despois de nacer, recibe este nome.

Río Pedrido ou Masma

Ata a aldea de Estelo, en Mondoñedo, chámase Río Pedrido. A partires de aquí chámase río Tronceda e xa despois de unirse co Valiñadares é cando pasa a chamarse Masma.

Debaixo do camiño, o Río Pedrido que xa aquí é bastante ancho.

Empezamos a adentrarnos na Serra do Xistral. Xa vemos esta pequena lomba onde xa non medran as árbores.


No Xistral destaca a presenza dunha das maiores poboacións de cabalos salvaxes de Europa (entre 1500 e 2000 exemplares)

"Estos mamíferos permiten sustentar ecosistemas únicos de enorme importancia en la biodiversidad europea, como los brezales húmedos y las turberas que se encuentran en la Serra do Xistral",

Xa metidos en plena Serra non deixamos de abraiarnos mirando estas montañas redondeadas que forman unha paisaxe tan inhóspita como fermosa.

No ano 2014, a Serra do Xistral foi declarada como Zona de Especial Conservación dentro da Rede Natura 2000. 

O proxecto Life In Common Land  que xurde no 2017  liderado pola Deputación de Lugo e no que participan as Universidades de A Coruña e de Santiago, involucra a 11 montes veciñais de Muras, O Valadouro,  Xove, Ourol, Viveiro e Abadín e aposta por unha gandería extensiva de vacas e cabalos para recuperar os hábitats da Serra: as turbeiras de cobertor, as turbeiras altas activas e os brezais. Dito proxecto rematou no 2022.

Nesta ruta veremos varios regos e escoitaremos o son relaxante da súa auga.

Estamos a ver o hábitat natural de turbeiras de cobertor que cubren as partes altas desta serra en grandes extensións e, como o seu nome indica, semellan unha manta, un cobertor.

Tres cans que gardaban o gando achegáronse a nós, ladrando e un deles incluso nos acompañou durante un curto espazo de tempo; non sentimos medo en ningún momento xa que víase que estaban a defender e coidar o rabaño de vacas.

As vacas que se ven no Xistral son de raza galega como a cachena.

Este tramo de camiño foi o único que atopamos enlamado debido a que neste lugar hai moitas vacas e saen ao camiño porque non vimos peches, elas pastan libremente por estas montañas.

Turbeiras de cobertor e camiño en ascenso polo que temos que ir.

Este rego chámase "Rego do Fiouco".

Á nosa esquerda vemos o Rego do Fiouco que fai esa fenda na montaña.

O camiño agora é de herba, ancho e de bo andar.

Unha estampa única: os cabalos no cume da montaña!

Ademais de turbeiras de cobertor vemos tamén moitos brezais.

A Serra do Xistral ocupa un total de 22.964 hectáreas que se reparten polos concellos de As Pontes, Abadín, Alfoz, Muras, Mondoñedo, Ourol, Valadouro, Vilalba, Xermade, Xove, Viveiro e Cervo.

É a zona de Galicia que menos sol recibe e é moi frecuente que estea anubrado como ocorre no día de hoxe.

Estamos agora no punto máis alto da ruta, a case 900m. de altitude. As vistas, impresionantes!

Empezamos a baixar e a paisaxe vai cambiando: xa aparecen masas de árbores e a temperatura é moito máis amable.

Conectamos coa estrada pola que viñemos. O final da ruta está cerca.

Podemos ir pola estrada ou ben optar, como nós fixemos, por seguir este camiño non moi definido pero polo que se pode pasar perfectamente.

As aldeas que están próximas á Serra do Xistral son escasas e moi dispersas.

Chegamos ao final desta impresionante ruta. Xa vemos a capela de S. Antonio onde temos o coche.

Páxinas web consultadas:

https://www.turismo.gal/que-facer/birding-in-galicia/onde-ver-aves-en-galicia/a-montana/serra-do-xistral?langId=es_ES

https://es.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADo_Masma

https://www.elprogreso.es/articulo/a-chaira/serra-do-xistral-protagonista-revista-national-geographic-espana/202207071741311588115.html

https://www.campogalego.es/como-las-11-comunidades-de-montes-del-xistral-se-implican-en-la-conservacion-ambiental/