AO REDOR DE CEDEIRA

 Hoxe, 1 de novembro, anunciaban un tremendo temporal de vento e chuvia para toda Galicia, a partires sobre todo da tarde, así que preparar unha ruta para este día era algo arriscado. Non podía organizar ningunha onde houbese ríos xa que, debido á chuvia destes últimos días, moitos deles baixaban desbordados; tampouco podía ser unha ruta moi longa xa que queríamos estar no abrigo cando o temporal aparecese, non podiamos comer de bocadillo porque o día non ía estar agradable para eso, así que optei por unha ruta curtiña e costeira.

Fomos ata o concello de Cedeira para realizar unha ruta ao redor da vila. Case todo o que vimos eu xa o coñecía doutra viaxe (non ruta) que fixera no ano 2021 no que percorréramos os miradoiros e faros máis coñecidos do municipio e que se pode ver AQUÍ

Cedeira é un concello da provincia de A Coruña e que pertence á Comarca de Ferrol.

Hoxe fixemos unha ruta moi curta pero interesante que condensa en poucos km. moitos lugares moi fermosos e históricos.

Características.-

- Lonxitude: 5,6 km.

- Dificultade: Fácil

- Ruta circular sen sinalizar aínda que bastante intuitiva. O meu track en WIKILOC

A miña valoración desta ruta:🔆🔆🔆🔆🔆

Descripción:

Iniciamos a ruta no Paseo da Marina, na vila de Cedeira. É un curto paseo ao pe da ría que é a máis pequena da provincia de A Coruña.

Paseo da Marina e Praia da Magdalena

O río Condomiñas  é un dos tres que forman a ría de Cedeira e atravesa esta vila dividíndoa en dúas partes.. Na seguinte foto vemos unha das ponte que o cruza.

                                      Río Condomiñas desembocando na ría de Cedeira.

 Un paseo á beira da ría, neste momento en marea baixa.

Paseo da Marina.

Pasamos por diante do Museo "Mares de Cedeira" que amosa un anaco da historia mariñeira dende fósiles recollidos no fondo mariño ata embarcacións que naufragaron. Este museo está ateigado de pezas que mostran as tradicións mariñeiras dos antepasados e as actuais.

Museo "Mares de Cedeira"

Aquí vemos o monumento á muller do pescador. A placa que leva debaixo di: "A Cofradía de Cedeira á muller do pescador, no traballo e na vida, compañeira" Foi colocado sobre esa rocha no 1985. É obra do escultor de Fene, Guillermo Feal.

Monumento á muller do pescador

O Porto de Cedeira, situado na ría, está protexido por un dique de abrigo. É un porto pesqueiro e deportivo que conta cun gran número de embarcacións a pesares de ser tan pequeno.

Porto de Cedeira

A praia de Area Longa é pequena e resgardada e ao ser de ría,  con augas tranquilas.

Praia de Area Longa

Ao remate do Paseo da Marina, vemos xa o Castelo da Concepción.


No porto, ao remate do paseo da Marina, hai unhas escaleiras polas que subimos . (A foto corresponde a cando visitamos este lugar noutra ocasión con día despexado)

 Imos subir á Punta do Sarridal ou Campo do Castro como lle chama a xente da zona, unha península que é das zonas máis fermosas e históricas de Cedeira. Aquí están o Castelo da concepción, o Castro, a Cala Sonreiras, o faro...


O Castelo da Concepción é unha fortaleza militar do S. XVIII. Sitúado na Punta do Sarridal, encima do porto foi testigo de moitas batallas. A súa construcción foi solicitada á Armada Española polos habitantes de Cedeira debido ao saqueo sufrido no Sarridal e en S. Antonio Corveiro durante a guerra con Inglaterra.

Castelo da Concepción

Esta fortaleza, nos anos de maior actividade, chegou a ter 15 canóns e 30 homes ás ordes da Comandancia.

Castelo da Concepción

Na actualidade, o Castelo (só poidemos velo por fóra xa que está pechado provisionalmente) conta cun Centro de Interpretación onde se poden contemplar reproduccións de navíos da época, réplicas dos traxes que vestían ou armas que empregaban nas batallas. Tamén foron reconstruídas algunhas estacias para ver como eran naquela época (a cociña, o almacén da pólvora...)

Castelo da Concepción

Dende o Castelo, as vistas sobre a ría de Cedeira son moi chulas.

Vistas dende o Castelo da concepción

O Castro do Sarridal ou Campo do Castro é un dos xacementos castrexos máis importantes de Galicia. O castro enmárcase na 2ª fase da cultura castrexa, dende os S. V e II a.C ata a época galaico-romana (S.I-II d. C) O castro estivo abandonado despois completamente ata o 2017 no que empezaron as excavacións.

O tamaño do castro abarcaría toda a península do Sarridal, por mar era inacesible debido aos altísimos cantís que o rodean e no istmo que o une a terra estaría defendido por altas murallas e profundos foxos.

O elemento máis importante do castro é o chamado "Monumento con forno" ou sauna, unha estructura dedicada aos baños de vapor e que ten unha complexa arquitectura.

Sauna ou Monumento con forno no Castro Sarridal.

Se che gusta a arqueoloxía e queres saber moito máis deste castro e súa sauna, pincha no enlace: CASTRO DO SARRIDAL

Un bo lugar ten para descansar a rapaza que está enterrada aí. Só tiña 19 anos

Os altos cantís da Penísula do Sarridal.

Poño dúas fotos dende a Península do Sarridal. Toda ela é un magnífico Miradoiro natural sobre a Ría de Cedeira, os altos cantís, a praia de Vilarrube e o Océano Atlántico. A foto primeira é de onte, que estaba o día nubrado e con ganas de chover e a outra é de cando visitamos este lugar cun magnífico día solleiro.

Vistas dende o Miradoiro de Punta Sarridal un día nubrado

Vistas dende Punta do Sarridal un día solleiro. Ao fondo, a praia de Vilarrube

O Faro do Sarridal coa Punta Chirlateira ao fondo.

Faro do Sarridal

Tamén nesta península temos a Cala Sonreiras. Dende arriba hai outro estupendo miradoiro

E abaixo hai unha fermosa e recóndita cala á que se accede baixando 154 escaleiras. Está abrazada por enormes cantís e é perfecta para quen escapa das multitudes doutras praias.

                                                               Cala Sonreiras

Dende a cala anterior hai un pequeno paseo que nos leva ás antigas cetáreas que foron restauradas por Costas de Galicia. Estas instalacións son un vestixio dunha actividade económica ancestral.

                                                                  Antigas Cetáreas

Deixamos a Península do Sarridal para ir ata a capela de S. Antón Corveiro. Imos uns metros por estrada ata coller á esquerda.

Pillamos á esquerda por un carreiro ben definido que cruza un monte. É unha costa pronunciada pero son 300m. Se miramos ás nosas costas vemos perfectamente a Península do Sarridal onde acabamos de estar.

Na seguinte foto vemos o carreiro de monte polo que subimos, a área recreativa que hai e a capela de S. Antón Corveiro.

A capela é do S. XVII. No S. XVIII, tres naves inglesas saquearon e queimaron unha flota española que se refuxiara na ría de Cedeira; os homes desembarcaron e ascenderon ata a capela que viran dende o mar. Despois de saqueala, levaron a imaxe de S. Antonio. A raíz deste ataque foi construído o forte da Concepción do que antes falamos.

Capela de S. Antón Corveiro

O  cruceiro que vemos é do S. XVIII e é coñecido como O Cristo da Ponte porque estivo colocado antes nunha ponte, hoxe desaparecida, sobre o río Condomiñas. No ano 1968 foi trasladado a este lugar.

Capela e cruceiro

Dende esta capela que está no punto máis alto da nosa ruta tamén temos un excelente miradoiro.

Agora toca baixar pero non o facemos por estrada senón por un camiño que pillamos á dereita. Cruzamos un pequeno monte.

Despois temos que cruzar unha estrada local, seguir de frente e desembocamos deseguida  na vila de Cedeira baixando por outra  estrada local.

 Pillamos á esquerda pola rúa do Cristo e adetrámonos así na parte antiga da vila formada por estreitas rúas e os edificios máis notables.

Na Praza da Rectoral vimos o Palco da Música e a Biblioteca Pública que foi onde estaba antes o concello.

Praza da Rectoral

A Praza da Rectoral vista dende outro ángulo. Ao fondo, de amarelo, a Bilioteca Pública no edificio onde antes estaba o Concello.

                                                         Praza da Rectoral

A Igrexa de Santa Mª do Mar foi construida no S. XV en estilo gótico pero sufreu numerosas reformas.

                                                      Igrexa de Santa Mª do Mar

Vimos algunha rúa como a da foto seguinte.

O concelllo está situado agora no edificio que vemos e que conserva unha parede de pedra:

                                                            Concello de Cedeira

O artista Nove Noel é o autor deste fermoso mural. É unha peza artística realizada ao amparo do Proxecto Xeoparque Cabo Ortegal e a Deputación de A Coruña. A obra destaca a relación que s eestablece entre o mar e a terra na Serra da Capelada da que vemos os seus cantís así como a imaxe dun gandeiro coas vacas, unha escaladora e a herba de namorar.

"La pintura sitúa al espectador delante del “punto exacto entre el mar y la tierra”, tal y como puede leerse en el mural, e invita a ser capaz de ver lo que es “mucho más que un paisaje”, un lugar que conjuga patrimonio, tradición, espiritualidad, historia y leyendas… La presencia del ganadero y la escaladora destaca los mundos distintos que conviven en este enclave y la gran variedad de actividades que dinamizan y dan identidad al territorio" (https://cedeira.gal/?lang=es)

                                       Mural situado xunto ao concello e o Pazo de Moscoso

Páxina web consultada:

https://castrosarridal.es/es_es/castro-sarridal/historia-do-castro-sarridal/

RUTA DOS MUÍÑOS DE NARÓN

Nunca foramos ao concello de Narón facer ningunha ruta e tocou hoxe. Narón é un concello situado na ría de Ferrol e limítrofe con esta cidade na provincia de A Coruña e comarca de Ferrol. Conta con case 40000 habitantes que o converten nun dos concellos máis poboados de Galicia só por detrás das grandes cidades. A ría de Ferrol, formada pola desembocadura do río Xuvia, separa Narón dos concellos de Neda e Fene que ten en frente.

Na ruta que hoxe fixemos coñecimos a grande importancia que tiveron os muíños do concello (especialmente o Muíño de Xuvia) como motor industrial da zona na metade do S. XIX.

Características:

Lonxitude: 18km.

Dificultade: fácil

Ruta lineal moi ben sinalizada.

De tódolos xeitos deixo o meu track porque varía no tramo de 1km. aprox. do resto dos traks que vin. (Nós fomos nese km. pegados ao río e os que mirei van pola estrada)

A miña valoración desta ruta:🔆🔆🔆🔆🔆

Descripción:

Climatolóxicamente, o tempo estaba variable, non se predecía chuvia para a mañá pero si a partires das dúas da tarde e así sucedeu.

Esta ruta arranca dende o mosteiro de S. Martiño de Xuvia tamén chamado Mosteiro do Couto, por aquí pasa tamén o Camiño Inglés.

S. Martiño de Xuvia foi unha parroquia ata que pasou a convertirseno 2010 no actual barrio de O Couto dentro do concello de Narón

A construcción do mosteiro é do S. IX, pero a época do seu máximo esplendor acadouna coa súa incorporación á Orde de Cluny no S. XII, tras unha donación da familia Traba. Anteriormente, na Idade Media, os monxes benedictinos fixéronse cargo tanto da igrexa como da casa rectoral. 

Mosteiro de S. Martiño de Xuvia ou do Couto

Este mosteiro chegou a ser un dos principais da Península e del só se conserva a igrexa románica do S.XII aínda que a fachada e a torre son do S. XVIII. Os poucos restos que quedan do mosteiro, a igrexa parroquial e o edificio anexo que foi a casa rectoral, foron declarados Ben de Interese Cultural (BIC) no 1972.

Na seguinte foto vemos a entrada á igrexa pola porta románica que ten unha construcción inusual pola triple arquivolta que ten.

No exterior vemos un sarcófago do S.XI. Outros restos do antigo mosteiro están pola parte de atrás da igrexa e da casa rectoral e non poidemos velos.

Sarcófago

Aquí, ao pé do mosteiro, hai un pequeno aparcadoiro onde deixamos os coches. Vemos un cruceiro e unha estatua dun anxo.

O mosteiro está situado nun lugar privilexiado sobre a ría que agora, uns metros máis adiante, vemos perfectamente. A ponte que vemos une os concellos de Neda e Narón. O río Xuvia que está debaixo fai de fronteira natural entre os dous concellos.

Ponte da autovía

Empezamos camiñando por unha pista e cruzaremos por debaixo da autovía.

Baixamos ata o Muíño de Mareas e o 1º que vemos é río de Santa Cecilia ou Río Freixeiro que vai desembocar no Xuvia. O tramo final deste río recibeu múltiples agresións no pasado: urbanísticas, de vertidos de augas residuais urbanas, talas da ribeira, desvíos e canalizacións en formigón. Todo esto está tratando de  cambiarse dende hai un tempo.

Río de Santa Cecilia

Xunto ao Muíño de Mareas atopamos a Ángeles unha muller que vive en A Coruña pero moi vinculada a Narón xa que ten raíces neste concello e a casa que está ao pé do muíño é propiedade da súa familia. Moi amablemente invitounos a coñecer a súa casa e o inmenso prado que ten na parte de atrás da mesma. Moitas grazas, Ángeles, pola túa cortesía e locuacidade. Sempre digo que como se aprende máis é falando cos veciños do lugar ou que teñen relación con el.

Charlando con Ángeles

Na foto seguinte, unha imaxe da casa de Ángeles.

Este muíño que agora é de titularidade municipal dende 2021 verá rexenerado o seu entorno co proxecto que en abril deste 2023 licitou o concello de Narón. Na foto vemos a presa que é enorme e permitía moer inxentes cantidades de trigo.

Vista do muíño das Aceas e parte da súa grandísima presa. Este muíño de mareas é do S. XVIII e xunto ao muíño de Xuvia, que veremos máis adiante, formaba parte da importante rede de moenda industrial francesa sendo ámbolos dous declarados Reais Fábricas por Carlos IV en 1798.

Utilizaba como forza motriz a enerxía combinada de ríos e das mareas a partires da auga que acumulaba, cando a marea subía, na súa enorme presa.

Muíño das aceas

Fomos dando a volta á enorme presa onde había varias lanchiñas.

O ano pasado 2022, este túnel do Paseo Fluvial de Narón foi pintado durante unha fin de semana que acolleu unha competición da Liga Nacional de Graffiti neste concello.

Na foto de abaixo está o graffiti ganador, obra de Nauni69.

"El camino es más importanmte que aquello que te llevó a caminar"

Este que vemos titúlase "La dama de Galicia"

O que vemos a continuación quedou en 3º posto.

Empezamos agora o percorrido polo paseo fluvial de Narón ao pé do río Xuvia. Hai un carril para peóns e outro para ciclistas que nesta mañá de domingo estaba moi concorrido. Separando os dous paseos, hai plantados ligustros.

O paseo desemboca nunha ampla zona verde que se abre agora con varios camiños de grava e onde vimos un parque infantil, unha zona de aparellos de xinnasia para maiores, bancos, estatuas... A vila que vemos ao fondo xa é Neda. O río separa os dous concellos.

A pasarela do Xuvia é unha ponte peonil na desembocadura do río e que une os concellos de Narón e Neda.

Ponte peonil

Este paseo fluvial está cheo de atractivos. En frente, Neda.

No remate do paseo vimos este magonolio centenario que forma parte do catálogo de Árbores Senlleiras de Galicia e é unha das árbores máis vellas de Europa. Ten un tronco de máis de 6 m. de perímetro. Segundo nos contou un veciño da zona, foi plantado para perxudicar a vista dos habitantes da casa de enfrente que eran da mesma familia pero estaban enemistados.

Magnolio de Xuvia

Cruzamos a estrada AC-862 ou estrada de Castela, moi coñecida pola cantidade de bares que ten ás súas beiras  en 7 km. dende Narón a Ferrol e xa vemos o Muíño de Xuvia, un muíño fariñeiro construído no S. XVIII e que a mediados do S. XIX era o muíño, dentro dos da súa clase, máis productivo de España. O seu sistema de molturación permitía obter fariñas de distintas clases. Esta elevada prucción permitía abastecer de fariña a Ferrol e comarca e exportar excedentes. Foi o xerme dunha próspera revolución industrial na comarca. Anos máis tarde este muíño chegou a mover unha fábrica de papel, unha de tecidos e unha de laminados de cobre.

Foi rehabilitado no 2021 e funciona como museo. "En el interior del Molino de Xuvia, en Narón, encontramos un museo de reciente creación que ha sido rehabilitado para albergar una muestra dedicada a la industria harinera y explicar el funcionamiento de los molinos. Este molino fue el pasado siglo XIX uno de los más importantes de toda España por su gran capacidad de producción". (https://www.paxinasgalegas.es/fiestas/molino-de-xuvia-naron-27887.html)

Muíño de Xuvia

Agora empezamos o percorrido máis natural onde non imos atopar a ninguén e camiñaremos pegados ao río.

Gaivotas revoando ao pé do muíño

O Río Xuvia, tamén chamado Río Grande de Xuvia, nace no concello de Somozas. Despois de atravesar os concellos de Moeche e S. Sadurniño cun percorrido de 31 km. desemboca entre Xubia (Narón) e Neda formando a ría de Ferrol.

Río Xuvia

 Neste tramo, camiñamos sempre pegados ao río. A vexetación é exuberante.

Río Xuvia

A Presa do Rei, así chamada en honra do rei Carlos IV, foi construída a finais do S. XVIII para mover a maquinaria da Fábrica da Real Casa da Moeda de Xuvia. A zona onde se atopa é ZEC (Zona de Especial Conservación) Actualmente a presa produce electricidade para a fábrica Galicia Téxtil, empresa instalada no mesmo edificio no que estivo a Real Casa da Moeda. Dedícase a fabricar toda clase de fibras téxtiles e as súas mezclas: algodón, poliester, liño...

Presa do Rei

Subimos as escaleiras de madeira que nos van alonxar momentaneamente do río durante 1km.

Camiñamos pola estrada local 1km. 

E volvemos ao río Xuvia de novo. Vemos freixos e loureiros na foto.

Tamén vimos moitos carballos e outras moitas árbores autóctonas.

Nun momento determinado, o carreiro xunto ao río desaparece e hai que sair á estrada. Andivemos só uns metros e xa voltamos de novo xunto ao río. Estes día atrás houbo temporal de vento e chuvia que arrancou de raiz este carballo.

Carballo que houbo que sortear

Voltamos ter que sair á estrada e aos poucos metros atopamos o sinal de continuar por ela, pero nós vimos un carreiro xunto ao río moi ben definido e decidimos ir por aí aínda que os sinais están por algo neste caso e é que o percorrido que fixemos ía demasiado pegado ao río (seguro que en época de moita chuvia non se pasa) hoxe estaba moi esvaradío e ademais había obstáculos de varias árbores caídas.

Nós fomos polo sendeiro da beira do río

O carreiro por aquí é algo perigoso. Hai que ir con moitísimo coidado de non caer ao río porque sobre todo estando húmido é moi esvaradío. Mellor pola estrada como o sinal mandaba.

Cruzamos a estrada pola que nos mandaba o sinal e seguimos xunto ao río.

Chegamos deseguida ao Muíño de Entrerríos, chamado así porque coincide a súa ubicación onde o río Castro desemboca no Xuvia. Na foto seguinte, nós imos pegados ao río Xuvia e de frente, na ponte ao pé do muíño, ven o río Castro a desembocar no anterior.

O Muíño de Entrerríos foi construído no ano 1929. Constaba de 4 moas nunha única sala de formigón , o que era unha novidade na época. Foi un muíño de maquía (propiedade dunha familia que se quedaba cunha parte da moenda como pago) Estivo funcionando ata  os anos sesenta.

Muíño de Entrerríos e o Castro desembocando no Xuvia.

Cruzamos a ponte sobre o Xuvia:

 

Aquí hai unha área recreativa que foi hoxe o noso comedor aínda que estaba empezando a chover.☔☔☔

Seguimos o percorrido despois do xantar. Seguimos pegados ao río pero agora é o Castro o que nos acompaña.

Río Castro

Unha fermosa cascada no río Castro:

A Ponte de Pielas sobre o río Castro está na parroquia de Doso. É unha ponte medieval de pedra que foi imprescindible durante séculos porque era o único sitio de paso sobre o río nesta zona. 

Alonxámonos definitivamente do río Castro.

Chegamos a un punto que vemos a Área recreativa de Pedroso, final do percorrido e á que poderiamos acceder dende aquí mesmo por unha ponte que cruza o río. Nós decidimos facer a ruta ata o final, como está oficialmente marcada, así que aínda quedan uns 2 km.

Outro punto sinalado do percorrido é a Fonte de Odín tamén chamada Fonte Gaván ou Fonte do Carballo de Auga Quente por brotar a súa auga das raíces da árbore chamada "O Carballo de Edratil". A verdade é que non sei se antes había algún carballo importante; na actualidade, a fonte máis ben parece un pequeno rego que brota entre felgos e loureiros. Carballos, só vimos un moi pequeno que apenas se percibía.

Case nunha completa ruina, ao pé da fonte está a vella igrexa de S. Lourenzo de Doso.

Antiga igrexa de S. Lourenzo de Doso

Damos a volta sobre os nosos pasos ata chegar de novo a un cruce e seguimos os sinais para ir cara a Área Recreativa de Pedroso.

Hai pontes que cruzan o río (volvemos estar xunto ao Xuvia) No 1º plano estamos na parroquia de Pedroso, se cruzamos a ponte estamos na de Doso.

Área recreativa de Pedroso

Nesta inmensa área recreativa hai todo o necesario para desfrutar dun día en familia ou con amigos: barbacoas, mesas e bancos, unha cafetería (só debe abrir en verán, hoxe domingo estaba pechada) un parque infantil, aseos...

Área recreativa de Pedroso

Este muíño situado na área recreativa é o último que veremos xa que a ruta finaliza aquí. O Muíño de Pedroso ou de Chao é de principios do S.XIX, ten 3 infernos e un forno para o pan. Foi rehabilitado no 1999 ao mesmo tempo que se creou a área recreativa. O muíño é actualmente un espazo etnográfico onde se realizan diversas actividades que ensinan o ciclo de elaboración do pan.

Muíño de Pedroso

E por último, e aínda que non son aficionada ao mundo micolóxico, chamoume a atención este cogomelo en forma de flor! Buscando información aprendín que se chama vulgarmente "Seta de Chopo"

Páxinas web consultadas:

https://www.galiciamaxica.eu/galicia/molino-muino-de-chao-o-muino-de-pedroso/

http://turismo.naron.es/es/conoce-naron/que-visitar/espacios-naturales/monasterio-de-o-couto