O CAMIÑO DOS FAROS. TRAMO: MUXÍA-PRAIA DE MOREIRA

 Estamos ante o tramo máis duro deste Camiño dos Faros. Foron duros dous tramos das dúas primeiras etapas pero para mín e os que me acompañaban, sen dúbida foi o tramo de hoxe o mís difícil polas continuas subidas e baixadas algunhas deles con moito desnivel e o firme irregular das baixadas. Eso sí, a beleza das pàisaxes que fomos contemplando é indiscutible.

Características da ruta:

- Lonxitude: 16,5 km. Deixo o meu track en WIKILOC

- Dificultade: alta

- Ruta lineal ben sinalizada aínda que hai que fixarse moito nalgúns puntos xa que os sinais empezan a borrarse nalgúns lugares.

A miña valoración desta ruta:🔅🔅🔅🔅🔅

Descripción:

Saímos de Muxía bastante tarde para ser xa os días curtos (sobre as 11:15) cun tempo fabuloso para camiñar, nublado pero amenaza chuvia que despois non tivemos por sorte.

O 1º que buscamos son as frechiñas verdes que vemos neste panel indicativo:

Inicio do tramo de hoxe

 Pasamos por diante da Oficina de Turismo:

E deseguida xiramos á esquerda para subir polas escaleiras do campanario.

Escaleiras do campanario

 Deixando detrás a igrexa de Santa Mª do S. XII, onde como curiosidade o campanario non forma parte da igrexa, senón que está separado dela. Polas escaleiras deste campanario é por onde subimos ao Monte Corpiño.

O nome de "Corpiño"  pode facer alusión ao lugar dun enterramento momificado venerado pola tradición popular

Igrexa de Santa Mª

Segundo imos subindo, ímonos dando conta de que as vistas non van deixarnos indiferentes.

Campanario independiente, cemiterio e porto de Muxía

 

Se miramos a un lado vemos o tramo que andivemos a vez anterior pola ría de Camariñas.

A subida ao miradoiro do Corpiño é un anticipo do que nos espera...

Cando chegamos á cruz vemos tamén o tramo que nos espera hoxe.

Monte Corpiño

O Miradoiro do Monte Corpiño a case 70 m. de altura ofrece unhas inmellorables vistas de Muxía e o seu porto así como doutros moitos lugares desta costa: Cabo Vilán, punta Buitra, distintas praias, Monte Facho, Virxe da Barca...etc

Muxía dende O Corpiño.

 Empezamos a baixar cara ao Santuario da Virxe da Barca e chaman a miña atención estas fincas pechadas on pedra que lembran tempos moi remotos...

A senda agora é cómoda e artificial non como a da subida de antes.

Baixada ao santuario da Virxe da Barca

 Aparace ante nós este famoso santuario  e o monumento que a última vez que visitei este lugar non había.

Santuario da Virxe da Barca e o monumento A Ferida

 O Santuario da Virxe da Barca foi construido para cristianizar un lugar onde se realizaban cultos paganos polos antigos pobladores destas terras. A primera ermita foi construida no S. XII e cobra gran importancia polo feito de ser final de etapa dos peregrinos que, despois de visitar o apóstolo, se dirixían aeste lugar para rendirse ao pé da Virxe e contemplar as curiosas pedras no lugar nas que, segundo a lenda, se lle apareceu ao Apóstolo Santiago para darlle ánimo no seu intento por cristianizar estas terras do noroeste penínsular.

O santuario é de estilo barroco con influencias do clasicismo. O 1º documento escrito que se conserva do templo é do año 1544. A capela foi reconstruida varias veces, ata que a principios do siglo XVIII, en 1719, se construeu a actual, grazas ao donativo dos Condes de Maceda, cuxas cinzas se atopan nuns sepulcros dentro do santuario. 

Santuario e o faro detrás.

 A vista de Faro Vilán dende o Santuario da Virxe da Barca, a pesares do nublado do día e a reducida visibilidade, impresiona. A miña cámara de fotos ten bastante bo zoom.

Faro Vilán dende o santuario da Barca

No ano 2013 este santuario sufreu un devastador incendio que devorou esta igrexa e un retablo do altar maior do S. XVIII, obra de Miguel de Romay, perdéndose unha obra dun alto valor patrimonial. A imaxe da Virxe, moi venerada quedou a salvo. O santuario foi restaurado cun resultado que contentou a pouca xente de Muxía e de momento, no lugar onde estaba o retablo, foi colocada unha fotografía do mesmo en idéntico tamaño que o orixinal.

A pedra de Abalar que, segundo a lenda formaba parte da barca que trouxo a Virxe ata aquí, fendeu e foi reconstruida en varias ocasións pero en 2014 durante un forte temporal rompeu definitivamente e un trozo dela é o que vemos na imaxe e que se conserva no atrio da igrexa. A Pedra de Abalar xa hai tempo que non abala.

Fragmento da Pedra de Abalar

Na foto seguinte, a persoa de azul está derriba da parte da Pedra de Abalar que quedou no mesmo lugar (vese perfectamente por onde rompeu) e a persoa de verde está diante da Pedra dos Cadrís.

Di a lenda que a Pedra dos Cadrís é unha parte da barca que trouxo a Virxe e a tradición manda pasar 9 veces por debaixo dela para curar enfermidades dos riles e da espalda.

Pasando por debaixo dos Cadrís pero só pasou unha vez...

Neste tenebroso mar ocorreu a traxedia do buque Prestixe no 2002.

Realizando O Camiño dos Faros, temos que mencionar o Faro de Muxía. Despois dos que xa levamos visto, este non é espectacular na súa construcción pero sí o lugar no que se enclava, ao pé do Santuario da Virxe da Barca e co Faro Vilán de fondo.

Ás 15:15 horas do 13 de novembro do 2002, o barco Prestige, un petroleiro monocasco con bandeira de Bahamas, lanza un SOS a 28 millas (50 kilómetros) de Fisterra. Comenza así o pesadelo

O barco, construido en Xapón facía 26 anos, presenta unha vía de agua debido probablemente a un golpe de mar en dous tanques vacíos de estribor, que lle fan escorar 45 graos. Con casi total seguridade, a antigüidade do barco foi a causante da brecha. 

Unha hora despois do aviso, os 24 tripulantes son evacuados por dous helicópteros, quedando só a bordo o capitán, o primeiro oficial e o xefe de máquinas. Ás cinco da tarde, os primeros litros de crudo – fuel oil residual pesado – empezan a contaminar o Atlántico.  

A marea negra de entre 20.000 y 40.000 toneladas (11.000 según os datos oficiais) vertidas polo buque Prestige, repártese por unha superficie extensísima e ameaza a toda a costa galega, así como ás costas de Francia e Portugal.

Miles de toneladas dun fuel viscoso que provocou un desastre ecolóxico sen precedentes, contaminando todo o Camiño dos Faros. Un desastre que arrastrou unha marea de solidaridade co pobo galego: miles de persoas chegadas dos sitios máis dispares viñeron para aportar o seu graniño de area á limpeza do litoral.

O Monumento A Ferida en homenaxe aos voluntarios é un monolito de 400 toneladas y 11 metros de altura esculpido en granito cuxa estructura se atopa partida pola metade, formando unha fenda que simboliza una ferida sangrante. É obra do escultor burgalés Alberto Bañuelos.                                                              Monumento" A Ferida"

O mar que trouxera aquela mancha horrorosa tamén foi que axudou a quitala, este mar bravo da Costa da Morte que embiste con forza nas rochas, foi limpándoas pouco a pouco e hoxe non quedan restos da traxedia máis ca na memoria.

Continuamos o nos percorrido ao pé das leiras cercadas de pedra para dividilas así como para protexelas do vento e a brisa marina.

Muxía é unha penísula. Agora pasamos pola outra beira, a oposta á por onde entramos nesta vila.

Pasamos á beira da Praia do Coído, a esta praia chegaron os primeiros restos do fuel polo que se considera como o km. 0 do desastre.

Praia do Coído.

 Camiñamos uns metros por estrada e deseguida atopamos un carreiro de baixada á Praia de Lourido.

A praia de Lourido ten forma de cuncha e está rodeada dun sistema dunar. Temos que cruzala.

Praia de Lourido

Un regato que desemboca nesta praia fai que teñamos que ter coidado ao cruzar. Se fose verán daba igual...

Cruzando o regato

O edificio grande que vemos de frente, moi moderno, é o Parador de Muxía, chamado "Parador Costa da Morte" Este parador foi unha promesa feita con motivo do desastre do Prestixe. Daquela fixéronse promesas en temas como seguridade, infraestrusturas e turismo e esta última foi case a 1ª promesa e a última en chegar.

Abreu ao público no 2020 e foi inagurado hai moi pouco neste 2022. Este inmenso hotes está agora mesmo valorado como o 2º mellor de España.

Parador de Turismo "Costa da Morte" ao pé da praia de Lourido

Nesta praia fixemos un descanso para comer algo e coller forzas para subir o monte que ven a continuación.

Descansando na Praia de Lourido

 

Pillamos un carreiro ao pé do mar por debaixo do parador onde vemos este cartel con boas explicacións que lemos, aínda que nós xa imos enterados do que di porque para preparar cada tramo que facemos eu leo e releo a páxina web de "O Camiño dos Faros".

Cartel informativo moi claro.

Imos agora por un sendeiro de pescadores, pegados ao mar:

E deseguida, cando o carreiro xira á dereita, vemos o Coído da Agra e o Monte Cachelmo ao que temos que subir.

Coído da Agra e Monte Cachelmo

 

Cruzamos o Río Escuro que desemboca no Coído e empezamos a subir.

Río Escuro que baixaba con forza.

Hai que pararse a tomar folgos e admirar tanta beleza!

Esta subida é das máis duras deste Camiño. Son 750 m. nada máis pero cun desnivel do 23%

 

Dende a cima do Monte Cachelmo, as vistas son inmellorables: faro Vilán, a ría de Camariñas que percorremos a última vez, Muxía, Punta Buítra, Cabo Touriñán...

Panorámica dende o Monte Cachelmo: cabo Vilán, ría de Camariñas, Muxía...

Panorámica dende o M. Cachelmo: Punta Buítra, Cabo Touriñán...

Unha vez coronada a cima do monte, toca empezar a baixar e hai que ir con moito coidado, é unha baixada con bastante desnivel por un carreiro moi irregular.

Lenda:

Aos pés do impoñente Monte Cachelmo atópase a Furna da Buserana, escenario dunha lenda que nos fala do amor entre o trovador Buserán e a fermosa Florinda.

En tempos remotos, había na cima do Monte Cachelmo unha fortaleza pertencente a un rico cabaleiro, pai dunha fermosa mller de nome Florinda. Un día, estando o pai ausente, aparece polo  castelo Buserán, un xoven trovador de cantigas, que queda prendado da beleza de Florinda, vivindo ambos unha apaixoante historia de amor.

Cando o pai volve e se entera, encerra a Florinda na fortaleza. Aínda así, Buserán non se dá por vencido e tódalas noites entona cantigas de amor para a moza. Esto acaba coa paciencia do señor, que ordea a morte de Buserán lanzándoo, segundo conta a lenda, ao mar da furna.

Enterada Florinda do tráxico final de Buserán, vólvese loca e diríxese día e noite á beira da  furna chamando polo seu namorado. Un deses días, á chamada de Florinda, coménzanse a escoitar dende a furna as melodías de Buserán. E, de súpeto, unha onda de escuma sube polo acantilado, tomando a forma de Buserán e leva Florinda para sempre.

Dende entón, os pescadores que faenan cerca contan que podían escoitar as cantigas de Buserán, ademáis de atribuirlle a virtude de corresponder aos namorados que veñan aquí a pedir  os seus desexos.

Esta furna só se pode ver dende o mar ou dende a Punta Buitra. Non intentes nunca costear o Monte Cachelmo, é imposible e moi perigoso.

O camiño vai agora polo interior, pasamos cerca da Praia da Arnela a que vemos baixando do Monte Cachelmo, pero non pasamos por esa praia.

Dándolle agora un descanso ás pernas, camiñamos por unha ancha pista.

 

Despois a pista convértese nun estreito sendeiro para subir ao Monte Buitra.

 

Dende aquí, mirando cara atrás vemos o sendeiro que imos percorrendo e o sainte de Punta Buitra.

 

A partires de agora cambiamos de vistas e sempre teremos presente as dos cantís de Cuño e o Cabo Touriñán.

Estes cantís impresionan moito!! O monte cae en picado e o mar bate con forza.

Cantís de Cuño

O abrupto desta Costa da Morte!

Aínda que xa é tarde (estamos a primeiros de novembro e anoitece antes) non podemos deixar de facer pausas para contemplar este espectáculo:

 E imos chegando ao Coído de Cuño neste día moi bo para camiñar pero moi escuro por veces e con ameaza de chuvia.

Coído de Cuño

As negras nubes, o mar rompendo con forza...fan que este tramo sexa inhóspito, misterioso, solitario...

Coído de Cuño

E toca prepararse para cruzar outro regato antes de empezar o ascenso polo bosque de Cuño.

Regato no Coído de Cuño

A partires de aquí, hai que meterse cara ao interior xa que é imposible seguir a liña de costa e imos introducirnos polo bosque de Cuño para despois ascender ao Monte Pedrouzo.

Bosque de Cuño

Neste bosque foi o único lugar deste tramo onde as silvas ameazan con pechar o sendeiro.

O sendeiro quere pecharse de silvas

Ascendemos entre piñeirais e de momento non é moi dura a subida, aínda que como xa imos cansos, notámola máis. Temos que ascender ata unha altitude de 269m. durante 2 km. 

Subindo ao Pedrouzo

Menos mal que polo medio da subida tamén temos algún pequeno tramo en chao.

Pero agora hai que encarar a última subida e ufffff....pensamos que nunca remataba....

A última subida para a cima do Monte Pedrouzo

Dende aquí xa víamos o mar pero non se oe, tampouco se oe a xente (non hai ninguén) a tranquilidade e a paz son absolutas pero hai algo que as rompe: o ruído que fan os aeroxeradores do cercano parque eólico.

 

Toca a última baixada de hoxe. A noite aproxímase e non queremos que se vaia toda a luz natural antes de que cheguemos á praia de Moreira que será o noso final de hoxe.

A baixada anterior foi complicada pero está non se queda atrás. É moi técnica polo desnivel e o chan irregular que presenta. Hai que baixar con tento pero non podemos facelo moi despacio. Aínda que na foto non o parece, queda xa moi pouca luz...

Saimos a unha pista ancha pero a baixada non rematou, uns metros máis adiante temos que xirar á dereita e pillar un sendeiro para baixar definitivamente á praia. Non teño fotos desa baixada porque xa non podía pararme, a noite botábase encima, había que apurar moito e ir con moito xeito porque o sendeiro era igual ou peor ca o anterior.

 

Estamos a piques de chegar e a agora si que case non vemos xa a praia...

Praia de Moreira

O taxi xa estaba esperándonos. A noite xa era total....

Foi un tramo duro (e eso que non fixemos a etapa completa) pero coma sempre, queda compensado todo o esforzo, aínda creo que se desfruta máis, coas marabillosas paisaxes, diferentes, únicas que só se contemplan neste Camiño dos Faros.

Páxinas web consultadas:

https://www.caminodosfaros.com/

https://www.lavozdegalicia.es/

PASARELAS DO RÍO MAO. (RUTA CIRCULAR) PARADA DE SIL (OURENSE)

Parada de Sil é un pequeno concello de Ourense que ten ao redor de 600 habitantes e que forma parte da Ribeira Sacra.

Os ríos Miño e Sil forman a Ribeira Sacra con paisaxes impoñentes como os Cañóns do Sil que son navegables, cunha das maiores concentración de mosteiros e igrexas medievais, con vides iniciadas polos monxes dos mosteiros creando unha cultura do viño que actualmente está máis viva ca nunca coa Denominación de Orixe Ribeira Sacra, nunhas viñas con ladeiras tan inclinadas que requiren gran esforzo no seu cultivo.

Pois hoxe fomos a estas terras. Na Ribeira Sacra xa temos feitas varias rutas, todas elas espectaculares. A de hoxe non o é menos.

Características: 

Lonxitude: 7km.

Dificultade: media, sobre todo pola última baixada de gran desnivel por carreiros naturais.

Ruta sinalizadad de maneira regular que fai necesario o uso dun track . Eu deixo o meu en WIKILOC

A miña valoración desta ruta: 🔆🔆🔆🔆🔆

 Descripción:

O comenzo oficial da ruta é onde está o albergue de A Fábrica da Luz e aí empezamos. Xa vimos ao chegar que debido á inmensa afluencia de coches que había que nos íamos atopar con moita xente e así foi pero só nas pasarelas.

A Fábrica da Luz é unha das primeiras infraestructuras hidroeléctricas construidas en Galicia. No S. XX (1914) foi construída “A canle vella” para canalizar a agua procedente do Río Mao e descargala na coñecida como A Fábrica da Luz. Foi algo moi importante a nivel tecnolóxico, social e  arquitectónico na zona que suministrou electridade a toda esa zona da Ribeira Sacra e a súa construcción deu traballo a numerosos veciños da zona. Estivo en funcionamento ata ben entrado o S. XX cando se construeu a "canle nova" que descarga directamente no Sil.

No ano 2011, o concello de Parada de Sil recuperou este patrimonio industrial para convertilo nun lugar de ocio e formación.

Albergue A Fábrica da Luz, de onde parte esta ruta.

O camiño que imos percorrer nun principio sobre a pasarela de madeira chámase de xeito oficial "Circuito de Naturaleza de la Pasarela del Río Mao" cunha distancia de 1,8 km.

A vexetación é moi variada.

 

Podemos ver unha vexetación cambiante e moi variada xa que xunto á vexetación típica de ribeira como salgueiros, ameneiros...breixos e xestas en zonas algo máis altas tamén atopamos especies de clima mediterráneo como aciñeiras, érbedos...

A pasarela foi construida en 2011

Hai tamén ao longo do percorrido xogos interactivos que están ben para os máis pequenos. Eso sí, hai un panel onde di que "a tranquilidade da zona serve de refuxio pra a fauna" e nomea un montón de animais que viven por aí. Será ben difícil ver algún coa cantidade de xente que hai!

Case ao final da pasarela hai un miradoiro dende o que temos estas vistas da pasarela pola que acabamos de pasar. Se miramos noutra dirección veremos o canón que forma o río.

Se chove ou xea a pasarela convírtese nunha pista de patinaxe. Hoxe precisamente había zonas que estaba moi húmidas e vimos caer a varias persoas. Ao baixar as escaleiras da imaxe remata a pasarela.

Dende aquí temos a opción de dar a volta pola pasarela para ir ao punto de inicio (o que facía a maioría da xente) ou ben continuar a ruta homologada PR-G 177 duns 17 km. e que seguiremos en parte. Nós fixemos unha intermedia, de 7 km. que é a que estou a comentar.

Rematada a pasarela ao baixar as escaleiras, torcemos á esquerda pola beira do Mao. Este río nace na Serra de S. Mamede e é un dos afluentes do Sil. Tamén é coñecido na zona como "río Vello". Ata esta zona o río chega marmurador, de xeito precipitado.

 

Agora o Mao forma un tranquilo remanso semellando un lago, xa cerca da desembocadura.

 

 Este sendeiro fluvial une a "Fábrica da Luz" co camiño a Barxacava que logo atoparemos.

Agora o camiño alónxase do río para subir á aldea de Barxacova.

 O sendeiro estreitase e pasamos diante dunhas casas abandonadas e case en ruínas.

 Un fermoso e antigo sendeiro:

Ao pouco xa vemos nun alto, Barxacova. Aquí foi onde se nos presentou a 1ª dúbida de por onde tíñamos que continuar. Ao chegar á parte alta da aldea, hai varios sinais e confunden, non están claros, así que nós fixemos caso ao track que seguimos porque eu fiábame máis...

Barxacova

Nesta pequenísima aldea de antigos corredores, non vimos a ninguén pero sí que hai algún habitante xa que vimos roupa tendida a secar e había galiñas... Chegamos á parte máis alta da aldea e pillamos á dereita deixando momentaneamente a PR-G177.

Barxacova

Deseguida chegamos a un miradoiro natural moi fermoso onde vemos agora como o río Mao (que vén pola dereita) se xunta co Sil

Fixándese moito, na parte dereita da foto, vemos o Mao desembocando no Sil

Un catamarán surcando os Sil nunha das rutas turísticas que hai.

  Empezamos a ascender entre vides cunhas marabillosas vistas:

 

A pista é ancha e o desnivel é pouco. Eso sí, se a ruta se fai en verán haberá que ter coidado porque pega forte o sol e esta subida non ten sombra.

Na foto de abaixo vemos Cristosende, unha aldea que forma parte de A Teixeira, outro concello ourensá pertencente tamén á Ribeira Sacra. 

Desembocamos na estrada OU0605 e deseguida pillamos á esquerda como nos indicn os sinais.

 

Pasamos as últimas casas da aldea de O Pombar

O Pombar

 Continumos por un fermoso sendeiro ao pé de vides e con fabulosas vistas:

Despedímonos do Sil por agora.

 

Agora o ascendo é máis acusado, o desnivel é maior.

Cruzamos a estrada e ascendemos pola escaleira metálica:

E continumos por un sendeiro igual ao que traiamos, semella que a estrada o parteu pola metade e de seguro que así foi:

Chegamos de novo a estrada OU0605 que nos devolve unhas fermosas panorámicas sobre o Sil. 

 Imos uns 500m. por estrada. Estamos chegando a S. Lourenzo de Barxacova, parroquia de Parada de Sil.

S. Lourenzo de Barxacova é unha pequena aldea situada a 600 m. de altitude. A súa historia pérdese en tempos remotos xa que a súa posición privilexiada propiciou habitantes polo meos dende a Idade de Ferro.

S. Lourenzo de Barxacova

Neste concello de Parada de Sil hai varias edificacións decoradas con esgrafiados. Na súa execución séguese a técnica e a estética tradicional dos revestimentos con al e area propios da zona, como por exemplo o do mosteiro de S. Paio de Abeleda.

Esgrafiado nunha vivenda de S. Lourenzo

Logo de cruzar S. Lourenzo, collemos á esquerda por onde o track nos mandaba para achegarnos á necrópole de S. Vitor.

Camiño da necrópole

O sendeiro por onde hai que ir non ten desperdicio do fermoso que é:

Vistas espectaculares segundo íamos subindo á necrópole:

Vista de S. Lourenzo de Barxacova.

 

O sendeiro á necrópole de S. Vitor:

 A Casa de Ivil, na parroquia de Forcas, tivo que defenderse no S. XVI das pretensións do Mosteiro de Montederramo de facerse con este enclave que se escapaba ao seu dominio no principal acceso ás ricas terras de ribeira desta zona.

Distínguense neste xacemento 2 partes principais: o afloramento granítico no que se escavaron máis de 50 sepulturas e o elevado penedo no que se conservan os cimentos da antiga capela de S. Vitor; as súas ruínas estaban aínda en pé a mediados do S. XIX. As escavacións neste xacemento empezaron no 2010.

Penedo no que se atopaba a capela de S. Vitor. Actualmente é un privilexiado miradoiro

A presenza destes enterramentos medievais onde se di que viñan a enterrarse os de Ivil, os de Forcas e os de S. Lourenzo foi determinante á hora de probar a propiedade deste lugar.

Necrópole de S. Vitor con tumbas antropomorfas.

Vistas magníficas dende o alto penedo onde estaba a capela:

Despois de admirar este valioso patrimonio, demos  a volta polo mesmo camiño da ida (1km. apro. ida e volta) ata  S. Lourenzo onde pillamos un sendeiro en baixada que nos vai levar ao punto de inicio:

Sendeiro a S. Lourenzo polo outro lado da aldea

 Vemos S. lourenzo de Barxacova polo lado oposto ao que vimos na subida anterior.

S. Lourenzo de Barxacova

 

Empezamos unha baixada con moito desnivel na que hai que ir con xeito:

 

Nun momento dado, camiñamos uns metros por asfalto

 Para retomar un camiño polo medio do bosque.

 

E despois desta intensa pero curta baixada, chegamos de novo ao punto de inicio na Fábrica da Luz.

Teño que dicir que reservara dous días antes para comer neste lugar pero a experiencia non puido ser máis desastrosa. Tardaron unha hora e cuarto en servirnos, o pan tivemos que pedilo catro veces, mentres esperábamos nin un triste aperitivo ou algo que levar á boca...cando por fin nos atenden, dinos que só hai feito caldo, todo o demais hai que cociñalo aínda...enfín sería casualidade e tocounos a nós...só había dúas rapazas, unha cociñando e outra servindo e había bastante xente ao principio...pero senón estás seguro de que podes dar dignamente de comer, pois di que non e xa nos buscariamos a vida...Total , para non recomendar a ninguén este sitio para comer. O caso é que as reseñas que lin, a maioría eran favorables....non o entendo...Creo que tamén se contan moitas mentiras ...

A ruta...unha marabilla. Os camiños entre a arboreda, entre as vides, as aldeas, a necrópole, as vistas...todo esto de 10. As pasarelas...ni fu ni fa...o que menos me gustou...

Páxinas web consultadas:

https://www.turismo.gal/inicio

https://afabricadaluz.com/

https://unviajecreativo.com/pasarelas-del-rio-mao-ruta-del-canon-del-rio-mao-sil/

https://masrutasymenosrutinas.com/

https://es.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Portada

https://www.galiciamaxica.eu/

https://turismo.ribeirasacra.org/